پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در حدیثی از پیامبر وارد شده که فرمود: «أول من آمن ...» یعنی نخستین کسی که به پیامبر اسلام ایمان آورد و دست بیعت در دست او گذاشت حضرت علی (علیه‌السلام) است و تمام امت اسلامی اتفاق‌نظر دارند که از میان زنان، خدیجه کبری و از میان مردان علی بن ابیطالب بود، و همچنین حداقل هجده نفر از صحابه با طرق مختلف این حدیث را از پیامبر اکرم نقل کرده‌اند که علی نخستین مردی بود که اسلام را قبول نمود و با پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) نماز خواند. لذا با نگاهی مختصر در کتب اهل‌سنت به این حقیقت خواهیم رسید که اگر علی (علیه السلام) اولین نفر بوده قطعاً او بعد از پیامبر جانشین هم خواهد بود، چرا که تمام حقایق دین را از خود پیامبر فرا خواهد گرفت. در کتاب حلیة الاولیاء از ابو سعید خدری وارد شده است که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: «یا علی لک سبع خصال لا یحاجّک فیهنّ احدٌ یوم القیامة أنت أول المؤمنین إیماناً بالله...[1] یعنی ای علی  تو هفت ویژگی داری که هیچ کس نمی‌تواند در مورد آنها در روز قیامت با تو گفتگو کند: نخست اینکه تو اولین کسی هستی که ایمان به خدا آوردی و...»
در کتاب تاریخ دمشق از عایشه روایت شده که می‌گوید: «زوّجتک اعلم المؤمنین علماً و اقدمهم سلماً و ...[2] فاطمه دختر پیامبر این حدیث را برای من (عایشه) نقل کرد که پیامبر به او فرمود: تو را به همسری مردی درآوردم که علمش از همه‌ی مؤمنان بیشتر و در پذیرش اسلام از همه‌ی آنها مقدم‌تر و حلمش از همه فزون‌تر است.» و یا در کتاب کنز العمال از سلمان فارسی روایت شده که فرمود: «اولکم وروداً علی الحوض اولکم اسلاماً علی بن ابیطالب ...[3] پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله و سلم) فرمود نخستین کسی که در کنار حوض کوثر بر من وارد می‌شود نخستین کسی است که اسلام را پذیرفته و او علی بن ابی‌طالب است.» و یا در کتاب تهذیب الکمال از ابو رافع روایت شده که پیامبر فرمود: «اول من اسلم من الرجال علی (علیه السلام) یعنی نخستین کسی که از مردان اسلام آورد علی (علیه السلام) بود.»[4]
در کتاب کنز العمال از ابن عباس روایت شده که می‌گوید: از عمر بن خطاب شنیدم که می‌گفت: نام علی را به بدی نبرید، من از رسول خدا درباره او اموری شنیدم که اگر یکی از آنها در ـ آل خطاب ـ می‌بود برای من محبوب‌تر از آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، من و ابوبکر و ابو عبیده با جمعی از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه وآله و سلم) بودیم که بر درب خانه‌ی ام سلمه رسیدیم و علی (علیه السلام) بر درب خانه ایستاده بود، گفتیم پیامبر را می‌خواهیم، او گفت: الآن  بیرون می‌آید، پیامبر بیرون آمد، به سوی او رفتیم، تکیه بر علی بن ابیطالب کرد و با دست بر شانه‌ی او زد و فرمود: «با تو به مخاصمه برمی‌خیزند، تو نخستین کسی هستی که ایمان آوردی و از همه به ایام الله داناتری، و نسبت به عهد الهی باوفاتری، بهتر از همه تقسیم عادلانه می‌کنی و نسبت به رعیت از همه مهربان‌تری و مصیبت تو از همه بزرگ‌تر است.»[5] در کتاب نسائی از زید بن ارقم نقل شده که می‌گوید: «اول من اسلم مع رسول الله علی بن ابی‌طالب[6] نخستین کسی که به پیامبر ایمان آورد علی بن ابیطالب بود.» و نهایتاً خود حضرت علی در کتاب نهج البلاغه در خطبه 71 روی این مطلب تکیه می‌کرد می‌فرمود:‌ «اللهم إنّی اول من أناب و سمع و اجاب لم یسبقنی الا رسول الله بالصلاة، [7] خدایا من نخستین کسی هستم که به سوی تو بازگشتم و پیام تو را شنیدم و اجابت کردم و هیچ کس جز رسول خدا در نماز خواندن بر من پیشی نگرفت.»

پی‌نوشت:

[1]. حلیة الأولیاء، ابو نعیم اصفهانی، بیروت: دارالفکر، ج 1 ص 6.
[2]. تاریخ دمشق، ابن عساکر، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ج 1 ص 244، تحقیق علی عاشور الجنوبی.
[3]. کنز العمال، متقی هنید، بیروت: مؤسسه الرسالة، ج 11، ص 616
[4]. تهذیب الکمال، مزی، تحقیق دکتر سهیل زکار، بیروت: دار الفکر، (1421 هـ 2000 م) ج 3، ص 85
[5]. کنز العمال، متقی هندی، بیروت، مؤسسه الرسالة، ج 13 ص 187.
[6]. سنن نسائی، تحقیق صدقی جمیل العطار، (م 1038) دارالفکر، بیروت، طبع (1421 هـ 2001 م)
[7]. نهج البلاغه ابن ابی الحدید، خطبه 71 و 192، دار الاضواء، بیروت. (1423 هـ 2003 م)