پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حدیث نجوم که در منابع متعدد اهل سنت نقل شده و از دیدگاه علمای ایشان، صحیح دانسته شده است، به طور واضح، جایگاه فوق العاده اهل بیت (علیهم السلام) را تبیین نموده و به تنهایی می‌تواند سندی بر حقانیت آن امامان پاک و لزوم رجوع همه مسلمین به تعالیم آن بزرگواران است. در ادامه به بررسی متن، سند و دلالت این روایت شریف از منابع اهل سنّت پرداخته شده است.

بررسی متن و سند روایت
احمد بن حنبل، طبرانی، حاکم، رویانی و دیگران روایت نموده‌اند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده‌اند: «النجوم أمان لأهل السماء إذا ذهبت النجوم ذهب أهل السماء، وأهل بیتی أمان لأهل الأرض، فإذا ذهب أهل بیتی ذهب أهل الأرض.[1] ستارگان مایه امنیت و آسایش اهالی آسمان هستند؛ اگر ستارگان از آسمان بروند اهل آسمان نیز از بین می‌روند و اهل بیت من نیز مایه امنیت و نجات اهل زمینند که چون اهل بیت من نباشند اهل زمین از بین می‌روند.» برخی از طرق مختلف این روایت را سخاوی در کتاب استجلاب ارتقاء الغرف [2] و سمهودی در جواهر العقدين [3] جمع‌آوری نموده‌اند. و نیز حاکم در مستدرك [4]، ابن حجر هیثمی در الصواعق المحرقه [5]، سیوطی در الجامع الصغیر و مناوی در کتاب شرح خود بر الجامع الصغير [6] این روایت را صحیح یا حسن دانسته‌اند.

بررسی دلالت روایت
این روایت بسیار آشکارا، نشان می‌دهد که همیشه، یکی از اهل بیت (علیهم السلام) تا پایان جهان وجود خواهد داشت تا مایه امان و هدایت و نوربخشی اهل زمین باشد. و مسلماً وظیفه همه جهانیان این است که با پیروی از ایشان، از نور هدایت آن‌ها بهره‌مند شوند. و عدم بهره‌مندی از این نور، سبب اختلاف و تفرقه مسلمین خواهد گردید، همان‌طور حاکم در مستدرک خود از ابن عباس روایت نموده است که: «قال رسول الله: النجوم أمان لأهل الأرض من الغرق وأهل بیتی أمان لأمتی من الاختلاف، فإذا خالفتها قبیلة من العرب اختلفوا فصاروا حزب إبلیس. [7] رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ستارگان مایه امنیت و آسایش اهل آسمان هستند که اگر گروه و قبیله‌ای از عرب با آن‌ها مخالفت بورزد متفرق و دچار اختلاف می‌گردند و از اصحاب و یاران شیطان می‌گردند.»

سمهودی نیز در حاشیه‌ای بر حدیث ثقلین می‌نویسد: «إنّ ذلک یفهم وجود من یکون أهلاً للتمسک من أهل البیت والعترة الطاهرة فی کل زمان وجدوا فیه إلی قیام الساعة، حتی یتوجه الحث المذکور إلی التمسک به کما أنّ الکتاب العزیز کذلک، و لهذا کانوا - کما سیأتی - أماناً لأهل الأرض، فإذا ذهبوا ذهب أهل الأرض. [8] این حدیث می‌فهماند که همواره و در هر زمان تا روز قیامت افرادی از اهل بیت و خاندان پاک پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) وجود دارند که شایستگی و اهلیت برای تمسک انسان‌ها به آن‌ها را دارا هستند و به این شکل انگیزه کافی برای تمسک به آنان ایجاد می‌گردد؛ چنان‌که در کنار آنان قرآن کریم نیز از چنین ویژگی برخوردار است و به همین جهت اهل بیت، مایه امنیت و آسایش ساکنان روی زمین هستند که هرگاه آنان نباشند هیچ یک از اهالی روی زمین هم نخواهند بود.»

مناوی در فیض القدیر می‌نویسد: «شبههم به نجوم السماء وهی آلتی یقع بها الاهتداء، وهی الطوالع والغوارب والسیارات والثابتات، فکذلک به هم الاقتداء وبهم الأمان من الهلاک. [9] اهل بیت را به ستارگان آسمان تشبیه نموده است که هدایت با آن‌ها امکان پذیر است؛ چرا که ستارگان در طلوع، غروب، سکون و حرکت انواع مختلفی دارند؛ از این جهت باید به آن‌ها اقتداء نمود تا مایه امنیت از هلاکت و نابودی گردند.»

پی‌نوشت:

[1]. الشیبانی، ابوعبد الله أحمد بن حنبل، فضائل الصحابة، ج ۲، ص 671، تحقیق د. وصی الله محمد عباس، ناشر: مؤسسة الرسالة، بیروت، الطبعة الأولی، ۱۹۸۳.
الطبرانی، ابوالقاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب، المعجم الکبیر، ج 7، ص 22، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، ناشر: مکتبة الزهراء، الموصل، الطبعة الثانیة، ۱۴۰۴ هـ/ ۱۹۸۳ م؛
الحاکم النیسابوری، المستدرک وبذیله التلخیص للذهبی، دار المعرفة، بیروت، ج 2 ص 448، ج 3 ص 149، ج 3 ص 457
محمد بن هارون الرویانی، مسند الرویانی: ج 2 ص 253 ـ 258، الناشر: مؤسسة قرطبة، القاهرة. السخاوی.
[2]. السخاوی، استجلاب ارتقاء الغرف: ج 2 ص 478 ح 212
[3]. السمهودی، جواهر العقدین فی فضل الشرفین، القسم الثانی، النسب الشریف، وزارة الأوقاف والشؤون الدینیة، العراق.ج 1 ص 72
[4]. الحاکم النیسابوری، المستدرک وبذیله التلخیص للذهبی، دار المعرفة، بیروت، ج 3 ص 149
[5]. ابن حجر الهیتمی، الصواعق المحرقة، شركة الطباعة الفنیة المتحدة؛ نشر مکتبة القاهرة، ۱۹۶۵، ج 2 ص 675
[6]. المناوی، فیض القدیر، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 6 ص 386 ـ 387 ح 9313
[7]. الحاکم النیسابوری، المستدرک وبذیله التلخیص للذهبی، دار المعرفة، بیروت، ج 3 ص 149
[8]. السمهودی، جواهر العقدین فی فضل الشرفین، القسم الثانی، النسب الشریف، وزارة الأوقاف والشؤون الدینیة، العراق.ج 1 ص 94
[9]. المناوی، فیض القدیر، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 6 ص