پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ عوامل ظهور و بروز شیعه و یا به تعبیری دیگر جدایی شیعه از عامه که در قرآن به آن اشاره شده است را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

الف: وجود آیات فراوان بر امامت و ولایت اهل‌بیت ( علیهم السّلام ).

با مراجعه به قرآن کریم پی به وجود آیاتی خواهیم برد که بر امامت و ولایت امام علی ( علیه السّلام ) یا مجموعۀ اهل‌بیت ( علیهم السّلام ) دلالت می‌کنند که در ذیل به دو مورد از آنها برای نمونه اشاره خواهیم کرد:

1. آیۀ ولایت

خداوند متعال می‌فرماید: « إنّما ولیّکم الله و رسوله و الّذین آمنوا الّذین یقیمون الصّلاة و یؤتون الزّکاة و هم راکعون ».[ مائده / 55 ] « ولی امر شما تنها خدا و رسول خدا و مؤمنانی هستند که نماز را به پا داشته و فقیران را در حال رکوع زکات می‌دهند ».

داستان نزول آیۀ شریفه بنا بر آنچه در کتاب‌های تاریخی، تفسیری و روایی آمده، چنین است: روزی مرد فقیری در مسجد از مردم تقاضای کمک کرد، علی ( علیه السّلام ) که در حال رکوع بود، انگشتر خود را به عنوان صدقه به او داد. آن‌گاه این آیه توسط جبرئیل بر پیامبر که در منزل بود نازل شد.

مضمون این حدیث توسط ده نفر از صحابه نقل گردیده و بیش از پنجاه نفر از علمای اهل‌سنت آن را در کتب خود آورده‌اند؛ مثل طبرانی،[1] ابوبکر جصّاص،[2] واحدی،[3] زمخشری[4] و ... .

2. آیۀ تبلیغ

خداوند می‌فرماید: « یا أیّها الرّسول بلّغ ما أنزل إلیک من ربّک و إن لم تفعل فما بلّغت رسالته و الله یعصمک من النّاس ».[ مائده / 67 ] « ای رسول ابلاغ نما آنچه را که پروردگارت بر تو نازل کرده و اگر ابلاغ نکنی رسالتت را ابلاغ ننموده‌ای و خداوند تو را از مردم محافظت می‌نماید ».

ابن عساکر به سند صحیح از ابی سعید خدری نقل می‌کند که این آیۀ شریفه در روز غدیر خم بر رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در شأن امام علی ( علیه السّلام ) نازل شد.[5]

این حدیث را هشت نفر از صحابه و چهارده نفر از علمای اهل‌سنت نقل کرده‌اند.

ب: وجود آیات فراوان در مورد فضائل و مناقب اهل‌بیت ( علیهم السّلام ).

در ذیل برای نمونه به دو مورد آن اشاره می‌کنیم:

1. سورۀ دهر

خداوند متعال می‌فرماید: « و یطعمون الطّعام علی حبّه مسکینا و یتیما و أسیرا، إنّما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاء و لا شکورا ».[ دهر / 8 و 9 ] « و هم به دوستی خدا به فقیر و اسیر و طفل یتیم طعام می‌دهند [ و گویند ] فقط برای رضای خدا به شما طعام می‌دهیم و از شما هیچ پاداش و سپاسی هم نمی‌طلبیم ».

سی و شش نفر از علمای اهل‌سنت تصریح نموده‌اند که این آیه در شأن اهل‌بیت پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شده است: فخر رازی در التفسیر الکبیر، ذیل همین آیه، قاضی بیضاوی در انوار التنزیل، سیوطی در الدّر المنثور، ابوالفداء در تاریخش، بغدادی در تاریخش[6] و غیره.

2. آیۀ شراء

خداوند متعال می‌فرماید: « و من النّاس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رءوف بالعباد ».[ بقره / 207 ] « برخی مردان‌اند که از جان خود در طلب رضایت خداوند در گذرند و خداوند دوست‌دار چنین بندگانی است ».

ابن ابی الحدید می‌گوید: تمام مفسرین، روایت کرده‌اند که آیۀ فوق در شأن علی ( علیه السّلام ) نازل شد، آن هم در شبی که آن حضرت در فراش پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) آرمید تا جان پیامبر محفوظ بماند.[7]

ج: وجود آیات فراوان دربارۀ مرجعیّت دینی اهل‌بیت ( علیهم السّلام ).

1. آیۀ تطهیر

خداوند متعال می‌فرماید: « إنّما یریدالله لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت و یطهّرکم تطهیرا ».[ احزاب / 33 ] « همانا خداوند اراده کرده تا هرگونه رجس و پلیدی را از شما اهل‌بیت ( علیهم السّلام ) دور کرده و شما را پاک نماید ».

ترمذی در صحیحش از عمر بن ابی سلمه نقل می‌کند: « هنگامی که آیۀ تطهیر بر پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در خانۀ ام سلمه نازل شد، پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) علی، فاطمه، حسن و حسین ( علیهم السّلام ) را دعوت کرد و سپس کساء را بر روی آنها کشید و عرض کرد: بار خدایا اینان اهل‌بیت من هستند. پس رجس و پلیدی را از آنان دور کن و آنان را پاک فرما ».[8]

2. آیۀ اولی الأمر

خداوند متعال می‌فرماید: « أطیعو الله و أطیعوا الرّسول و أولی الأمر منکم ».[ نساء / 59 ] « خدا و رسول و صاحبان امر از خود را اطاعت کنید ».

پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: « هر که مرا اطاعت کند خدا را اطاعت کرده و هر که مرا نافرمانی کند خدا را نافرمانی کرده است و هر که علی را اطاعت کند مرا اطاعت کرده و هر که علی را نافرمانی کند مرا نافرمانی کرده است ».[9]

منابع:

[1]. معجم الاوسط، ج 7، ص 10.
[2]. احکام القرآن، ج 2، ص 446.
[3]. اسباب النزول، ص 133.
[4]. الکشاف، ج 1، ص 649.
[5]. ترجمه امام علی ( علیه السّلام )، ابن عساکر، ج 2، ص 82.
[6]. تاریخ بغداد، ج 13، ص 191.
[7]. شرح ابن ابی الحدید، ج 13، ص 262.
[8]. صحیح ترمذی، ج 5، ص 327.
[9].ترجمه امام علی ( علیه السّلام )، ابن عساکر، ج 1، ص 364.