زمان و مكان، دو عنصر تعيين كننده در اجتهادند. مسئله اى كه در قديم داراى حكمى بود، به ظاهر، همان مسئله در روابط حاكم بر سياست و اجتماع و اقتصاد يك نظام ممكن است حكم جديدى پيدا كند؛ موضوع اول كه از نظر ظاهر با قديم فرقى نكرده است، واقعاً موضوع جديدى شده است كه قهراً حكم جديدى می‌طلبد. مجتهد بايد به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد.