متن مقاله
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روش‌های زیادی را برای اعلان و ابلاغ امامت و ولایت  حضرت علی (علیه‌السلام) به کار بردند، که شاهد مثال ما در این نوشتار روش تمثیل وتشبیه است، تشبیه حضرت علی به کعبه.
در احادیثی به نقل از شیعه و سنی روایت شده است که نبی مکرم اسلام فرمودند مَثَل علی در میان شما امت، مانند کعبه پوشیده است، که نگاه به آن عبادت و حج آن فریضه و تکلیف است.[1]
هم‌چنین پیامبر اکرم به امام علی فرمودند: ای علی! تو اول مؤمنی هستی که ایمان آورده‌ای و نخستین مسلمانی هستی که اسلام آورده‌ای، و تو نسبت به من به‌منزله هارون نسبت به موسی هستی، و همانا که تو به ‌منزله‌ی کعبه هستی که باید به نزد تو آیند و نباید تو به سوی آن‌ها بروی، پس اگر این مردم  به سراغ تو آمدند و امر (خلافت) را به تو واگذار کردند، بپذیر، وگرنه تو هم به سراغ آن‌ها نرو.[2]
در جای دیگر نبی مکرم اسلام فرمودند: ای علی! فقط مَثَل تو در میان امت، مَثل کعبه است، که خداوند آن را نشانه و پرچم قرارداد و از هر درّه عمیق و ناحیه دوردستی به سوی کعبه می‌شتابند و او به سوی آن‌ها نمی‌رود؛ و تو ای علی فقط پرچم هدایتی و نور و روشنایی دینی و آن نور خدا است.[3]

در واقع این احادیث، حضرت علی (علیه‌السلام) را به کعبه تشبیه  کرده است. حال باید ببینیم کعبه چه ویژگی‌هایی دارد که حضرت به آن تشبیه شده است.
در آن بیانات نورانی، به چند ویژگی از ویژگی‌های کعبه اشاره شده است:
1- نگاه به خانه خدا عبادت است.
امام علی (علیه‌السلام) هم مانند کعبه است و نگاه به او عبادت و موجب قرب به پروردگار است، و برای مکمل و مؤید این تشبیه حدیثی را ذکر می‌کنیم: از ام المؤمنین عائشه نقل شده است که گفت: «دیدم که ابوبکر زیاد به چهره على بن أبى‌طالب (علیه‌السلام) نگاه مى‌کند، پس گفتم: اى پدر! شما زیاد به چهره على بن أبى‌طالب نگاه مى‌کنى! پس به من گفت: اى دخترم! از رسول خدا شنیدم که مى‌گفت: «نگاه کردن به چهره على عبادت است.»[4]
2- قصد و توجه به کعبه، و در حریم کعبه، اعمال و مناسک حج را بجا آوردن، یک تکلیف و فریضه الهی است.
 در میان امت اسلامی هم حضرت علی از جایگاهی برخوردار است که آهنگ و قصد او کردن و بر حول محور وجودی  او حرکت کردن، فریضه‌ای الهی است.
3- کعبه عَلم و پرچم اسلام است.
عَلم همه ادیان توحیدی است. از این‌رو پیروان همه ادیان آسمانی به کعبه احترام می‌گذاشتند و پیش از اسلام، حج با حضور موحدان سراسر جهان برگزار می‌شد. کعبه نشانه یکتاپرستی است. همه یکتاپرستان جهان، گرداگرد کعبه طواف می کردند. پس از ظهور اسلام، کعبه جایگاه ممتازی یافت و پس از فتح مکه از لوث بت‌ها پاکیزه شد. امام علی (علیه‌السلام) هم  هم‌چون کعبه، عَلَم اسلام و همه انسان‌های آزاده است. پرچم هدایتی است برای همه انسان‌هایی که راه گم کرده‌اند و دنبال نشانی می‌گردند.
برای تکمیل و مؤید این دو تشبیه، دو حدیث ذیل مناسب است:
ابوايوب گفت: از رسول خدا شنیدم که به عمار گفت: «اى عمار! هرگاه على (عليه‌السلام) را ديدى كه به راهى مى‌‏رود و تمامى مردم به راهى ديگر، تو راه‏ على‏ را بگير و انتخاب کن، زيرا على تو را از راه هدايت خارج نمی‌کند و به گمراهى نمى‏‌كشاند.»[5]
طبق فرموده پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، «حق با على است و على با حق، حق آن‌جا گردد كه على باشد و جنگ و دشمنی با علی، جنگ با من است و صلح و مدارا با علی، صلح با من است.»[6]

نتیجه:
در فرهنگ اسلامی، امام از جایگاه کعبه برخوردار است و مانند کعبه ملجأ و پناهگاه مردم، و مدار و محور زندگی توحیدی است. اما افسوس که از تبعیت تحت این پرچمِ هدایت، سرباز زدند و پرچم‌های رنگارنگ ضلالت و گمراهی برافراشتند و امتی را متفرّق ساخته و هر گروهی را تحت پرچمی مشغول کردند.
اگر همه مسلمانان، هم‌چنان‌که بر محور یک قبله به نماز می‌ایستند و طواف می‌کنند، زیر یک پرچم «علی (علیه‌السلام)» اجتماع می‌کردند، تاریخ آنان به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد و امروز نیز وضعیت دیگری داشتند، ولی افسوس و صد افسوس.
هر موقع فضیلتی را می‌خوانیم، افتخار می‌کنیم و لذت می‌بریم، اما لذتی همراه با آه و افسوس و درد و غصه، که با این همه فضایل، خانه‌نشینی و سکوت چرا؟ تیغ در چشم، و استخوان در گلو چرا؟ مظلومیت و غصب خلافت چرا؟ دشمنی و جنگ و هتک حرمت همسر چرا؟ چرا؟
خواننده عزیز و محترم برای آگاهی بیشتر از روش‌های ابلاغ و اعلان ولایت و امامت حضرت علی توسط پیامبر اکرم، شما را به مطالعه این مقاله دعوت می‌کنم.[7]

تهیه و تنظیم: مصطفی پورصدوقی

پی‌نوشت:

[1]. تاريخ دمشق، الامام العالم الحافظ أبي القاسم علي بن الحسن ابن هبة الله بن عبد الله الشافعي المعروف بابن عساكر (ابن عساكر) ، ج42، ص356، «عن أبي ذر قال قال رسول الله مثل علي فيكم أو قال في هذة الأمة كمثل الكعبة المستورة النظر إليها عبادة والحج إليها فريضة.»
مناقب الامام علي بن ابي طالب عليه السلام‌، ابن المغازلي شافعی یا مالکی، ج1، ص133، « كمثل الكعبة المستورة ...»
[2]. أسد الغابة فی معرفه الصحابه، ابن الأثير، علی بن محمد، دار الكتاب العربي - بيروت – لبنان، توضيحات : انتشارات إسماعيليان – طهران، ج4، ص31، «عن علي قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم أنت بمنزلة الكعبة تؤتى ولا تأتى فان أتاك هؤلاء القوم فسلموها إليك يعنى الخلافة فاقبل منهم وان لم يأتوك.»
شیخ محمود بن محمد بن محمود الطالبى القرشى معروف به شرف الدین درگزینی، نُزُل السائرین الى الله رب العالمین من الفردوس البرین فى احادیث سید المرسلین، کتابخانه بلدیه اسکندریه، مصرف ص146، «و انما انت بمنزله الکعبه توتی ولاتاتی، فاذا أتاک هولاء القوم فسلّموا الیک الامر فاقبله منهم،..»
شیخ محمود بن محمد بن محمود الطالبى القرشى معروف به شرف الدین درگزینی، از علما و عرفای شافعی مذهب بزرگ قرن هفتم و هشتم قمری بوده که به علت زهد و علم و تقوا، شیعه و سنی و طبقات مختلف جامعه او را قبول داشتند و به او رجوع می‌کردند.
[3]. بحار الأنوار، العلامة المجلسي، مصادر حديث شيعه، تحقيق : عبد الرحيم الرباني الشيرازي، چاپ : الثانية المصححة، سال چاپ : 1403 - 1983 م، مؤسسة الوفاء - بيروت – لبنان، ج22، ص483، « فإنما مثلك في الأمة مثل الكعبة ، نصبها الله للناس علما، وإنما تؤتى من كل فج عميق ، ونأي سحيق ولا تأتي ، وإنما أنت علم الهدى ، ونور الدين ، وهو نور الله يا أخي ، والذي....»
[4]. أبي جعفر أحمد (المحب الطبري)، الرياض النضرة في مناقب العشرة، دار الكتب العلمية - بيروت – لبنان،ج3، ص197 «عن عائشة رضي الله عنها قالت : رأيت أبا بكر يكثر النظر إلى وجه علي ، فقلت : يا أبة ، رأيتك تكثر النظر إلى وجه علي : فقال : سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول : " النظر إلى وجه علي عبادة»
الطبراني، المعجم الكبير، تحقيق: حمدي عبد المجيد السلفي، دار إحياء التراث العربي، ج18،ص110« فقال سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول النظر إلى علي رضي الله عنه عبادة»»
ابن عساكر، تاريخ مدينة دمشق، تحقيق: علي شيري، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت – لبنان،1415ق،ج42،ص350« رأيت أبا بكر الصديق يكثر النظر إلى وجه علي بن أبي طالب»
الذهبي، سير أعلام النبلاء، تحقيق: إشراف وتخريج : شعيب الأرنؤوط / تحقيق : إبراهيم الزيبق، چاپ نهم، 1413ق، مؤسسة الرسالة - بيروت – لبنان، ج15، ص542
الذهبي، ميزان الاعتدال، تحقيق: علي محمد البجاوي، دار المعرفة للطباعة والنشر - بيروت – لبنان، ج3،ص485
[5]. الخطيب البغدادي، تاريخ بغداد، تحقيق: مصطفى عبد القادر عطا، دار الكتب العلمية-بيروت- لبنان،1417ق،ج13،ص188« سمعت النبي صلى الله عليه وآله يقول لعمار بن ياسر : تقتلك الفئة الباغية وأنت مع الحق والحق معك ، يا عمار ! إن رأيت عليا قد سلك واديا وسلك الناس واديا غيره فاسلك مع علي ودع الناس ، إنه لن يدلك على ردي ولن يخرجك من الهدى ..» 
ابن عساكر، تاريخ مدينة دمشق، تحقيق : علي شيري، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت – لبنان، 1415ق، ج42، ص472
المتقي الهندي، كنز العمال، تحقيق : ضبط وتفسير : الشيخ بكري حياني / تصحيح وفهرسة : الشيخ صفوة السقا، مؤسسة الرسالة - بيروت – لبنان،1409ق، ج11، ص613،.
[6]. ابن أبي الحديد، شرح نهج البلاغة، تحقيق: محمد أبو الفضل إبراهيم، دار إحياء الكتب العربية - عيسى البابي الحلبي وشركاه،چاپ اول،1378ش،ج2، ص297 «لأنه قد ثبت عنه في الأخبار الصحيحة أنه قال : على مع الحق ، والحق مع علي ، يدور حيثما دار ، وقال له غير مرة : حربك حربي وسلمك سلمى.»
هیثمی، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، بیروت: موسس مکتبه القدسی و بالقاهره: دارالکتب العلمیه،ج7، ص235
الخطيب البغدادي، تاريخ بغداد، تحقيق: مصطفى عبد القادر عطا، دار الكتب العلمية - بيروت – لبنان،1417ق، ج14، ص322 «سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: علي مع الحق والحق مع علي ، ولن يفترقا حتى يردا علي الحوض يوم القيامة»
ابن عساكر، تاريخ مدينة دمشق، تحقيق: علي شيري، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت – لبنان،1415ق، ج42،ص449
[7]. روش پیامبر اکرم در تبلیغ امامت و ولایت امیرالمؤمنین