پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ زلزله، سیل و طوفان، از جمله بلایایی هستند که اکثر جوامع، آن‌ها را تجربه کرده‌اند. این بلایا باعث آسیب‌های جسمی، مالی ، روحی و معنوی می‌شوند. گاهی اتفاق می‌افتد کسی از نزدیکان، در این حوادث فوت می‌کند یا خود فرد دچار نقص عضو می‌شود. یا خانه، اتومبیل، مغازه، محصولات باغ و... آسیب می‌بیند یا از بین می‌روند. در این موقعیت، انسان ها به شدت از لحاظ روحی تحت فشار هستند. اضطراب، استرس، ترس و سایر احساسات و هیجانات به شدت فعال هستند. شخص اگر توکل و ارتباط قلبی وجودی، با خداوند متعال نداشته باشد در این موقعیت به راحتی از لحاظ دینی و معنوی آسیب می‌بیند.

خیلی اوقات افراد به ظاهر، باورهای دینی و معنوی دارند و اهل عبادات و... نیز هستند، اما می‌بینیم که در بحران‌ها، این باورهای دینی و معنویت هیچ کارکردی برایشان ندارد. مثلا با یکی از آسیب‌هایی که ذکر شد، به شدت عصبانی و پرخاشگر می‌شوند؛ سریع از کوره در می روند و هیچ کنترلی روی هیجانات و احساسات خود ندارند. گاهی علت این مشکلات را بدشانسی و بخت بد خود می‌دانند، گاهی به حاکمیت اشکال می‌کنند، گاهی یکی از نزدیکان را باعث این بلا می‌دانند و بعضی اوقات این هدف‌گیری عامل مشکلات به سوی باورهای دینی می‌رود و نعوذ بالله خداوند را متهم به ظلم و بی‌عدالتی و عدم توجه به خود می‌دانند و شروع می‌کنند به ایراد گرفتن از سیستم خلقت و آفرینش الهی. در این وضعیت شبه معنویت‌ها و فرقه‌های انحرافی با سوء استفاده از موقعیت، شروع به هم‌دردی و همدلی می‌کنند و سعی می‌کنند که با ارائه یک راه و سبک زندگی خاص، فرد قادر به مدیریت مشکل شده و یک آرامش نسبی پیدا کند؛ اعتماد آن فرد را جلب می‌کنند و تکیه گاه این وضعیت نابسامان او می‌شوند. بعداً در فرصت مناسب و با طرحی از پیش تعیین شده او را عضو فرقه می‌کنند. این مشکلات و رنج‌ها در طول زندگی برای همه اتفاق می‌افتد و گریزی از آن نیست؛ پس افراد با داشتن یک جهان‌بینی صحیح، و تبدیل باورهای نظری و ظاهری به یک حالت وجودی و با ثبات درونی، در موقعیت‌های بحرانی نه تنها دچار اضطراب نمی‌شوند، بلکه با مدیریت هیجان، دچار آموزه‌های انحرافی نمی‌گردند.

خیلی اوقات، نظام آفرینشی که در ذهن ما است با نظام آفرینشی که خداوند بیان می کند تفاوت دارد. ما فکر می کنیم جهان باید مملو از خوبی و خوشی باشد و هیچ رنجی نباید وجود داشته باشد و انسان موفق کسی است که زندگی بی رنج و پر از لذت و خوشی داشته باشد. در حالی که قرآن کریم می‌فرماید نظام آفرینش و خلقت توأم با رنج است و اصلا انسان در رنج آفریده شده است و این رنج هدف‌دار برای این است که در بلایا خود را قوی کنیم و تاب آوری خود را بالا برده و به تکامل روحی برسیم. در قرآن کریم می خوانیم: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ  وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ [بقره/155] البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها، چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم و صابران را بشارت و مژده بده.» «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ[بلد/4] ما انسان را به حقیقت در رنج و مشقّت آفریدیم (و به بلا و محنتش آزمودیم).»

نکته این جا است که در بحران‌ها مشخص می‌شود که ایمان واقعی برای چه کسانی حاصل شده است و برای چه کسانی لقلقه زبانی بیش نبوده است. اگر کسی در زندگی عادی خود بتواند سبک زندگی الهی و معنوی را داشته باشد در بحران‌ها هم آسیب نمی‌بیند مانند مادران شهیدانی که وقتی جنازه فرزندشان را برای آنان می‌آوردند، سجده شکر می‌گذاشتند و این حادثه موجب پریشانی آنان نمی‌شود. نمونه‌های بسیاری از این افراد وجود دارد.

خداوند تاکید می‌فرماید که باورهای ظاهری را درونی و باطنی کنیم: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا [نساء/136] ای کسانی که (به زبان) ایمان آورده‌اید، (به حقیقت و از دل هم) ایمان آورید به خدا و رسول او و کتابی که به رسول خود فرستاده و کتابی که پیش از او فرستاده (تورات و انجیل). و هر که به خدا و فرشتگان و کتاب‌های (آسمانی) و رسولان او و روز قیامت کافر شود به گمراهی سخت و دور (از سعادت) در افتاده است.» کسی که به وعده بهشت و جهنم قرآن ایمان داشته باشد، رنج ومصائب دنیا را بی ارزش می‌داند.

وقتی ایمان، قلبی شود و ولایت الهی در زندگی انسان جاری شود؛ زندگی معنوی برای انسان محقق می‌شود. و در بحران‌ها، ولایت الهی حافظ انسان است و آرامشی برایش وجود دارد که موجب می‌شود انحرافی برایش رخ ندهد.« إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ [یونس/62] آگاه باشید که دوستان خدا هرگز هیچ ترسی (از حوادث آینده عالم) و هیچ حسرت و اندوهی (از وقایع گذشته جهان) در دل آنها نیست.»

 محمد جواد نصیری