پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یكی از ادله‌ی محكمی كه بر امامت و خلافت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) دلالت دارد، حدیث منزلت است. پیامبر اكرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این حدیث، خطاب به حضرت على (علیه‌السلام) فرمود: «تو نسبت به من، به منزله هارون نسبت به موسى هستى، جز آنكه بعد از من پیامبرى نخواهد بود.»[1] این حدیث، به نام حدیث منزلت معروف است و مورد اتفاق شیعه و سنى است.
در منابع اهل سنت آمده است: «خلّف رسول الله ص علی بن ابی طالب ع فی غزوة تبوک فقال: یا رسول الله تخلفنی فی النساء و الصبیان فقال: اما ترضی أن تکون منی بمنزلة هارون من موسی غیر انه لانبی بعدی.[2] پیامبر در غزوه تبوک، علی (علیه‌السلام) را در مدینه جانشین خود گردانید (تا در غیاب ایشان، امور را بر عهده بگیرد.) امیرمؤمنان به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرضه داشت: آیا مرا با زنان و کودکان تنها می‌گذاری؟ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)  فرمود: آیا راضی نیستی که منزلت تو نسبت به من، مانند منزلت هارون به موسی باشد، جز اینکه بعد از من پیامبری نیست؟»
این روایت در مسند احمد با این تتمه آمده است: «علی (علیه‌السلام) فرمود: آری، یا رسول الله! پس علی (علیه‌السلام) چنان با سرعت بازگشت که گویی غباری از قدم‌های او بر می‌خاست.»[3]

شیعه معتقد است که این كلام و حدیث پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به غیر از نبوت، تمام مقاماتى را كه هارون داشت براى حضرت على (علیه‌السلام) اثبات مى‌كند؛ اما برخی بر این عقیده هستند که حدیث منزلت، خلافت محدود و موقت را مى‌رساند و همانگونه که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در وقایع مختلف، افراد مختلف را به عنوان جانشین خود تعیین می‌کرد، پس اگر اینگونه باشد باید بگوییم تمامی این افراد پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) خلیفه و جانشین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستند و در این فضیلت با علی (علیه‌السلام) شریک هستند، مانند ابن ابی مکتوم و محمد بن مسلمه.

جواب آن است که اگر به فرض هم قبول کنیم که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای خود در جنگ‌ها خلیفه تعیین کرده است، آیا در مورد ایشان نیز چنین حدیثی فرموده است؟ مسلماً خیر! زمانی دیگران در این فضیلت با علی (علیه‌السلام) شریکند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز مانند همین حدیث (حدیث منزلت) در وصف آنان فرموده باشد؛ در حالی که ما در هیچ یک از کتب بزرگان سنی و شیعه، غیر از این حدیث که در حق علی (علیه‌السلام) وارد شده است، حدیث دیگری نمی‌بینیم و اگر باشد، جز کذب و دروغ چیز دیگری نیست. پس چگونه می‌توان امثال ابن ابی مکتوم و محمد بن مسلمه را با علی (علیه‌السلام) در این فضیلت یکسان دانست؛ در حالی که خلفای راشدین هم به جایگاه و مقام و مرتبه علی (علیه‌السلام) غبطه می‌خوردند، چه برسد به این دو.
بسیار جفاست اگر این همه فضایل امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) را که از زبان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در شأن حضرتش وارد شده است، با تعصب و دل نابینا بخواهیم انکار یا تأویل کنیم.

اگر این فضیلت امیرالمؤمنین را نپذیریم، باید قبول کنیم چیزی که اهل سنت به آن خیلی می‌بالند، یعنی داستان غار، هم فضیلتی برای ابوبکر محسوب نمی‌شود؛ زیرا در طول دوران زندگی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، هزاران نفر با ایشان در سفر و حضر، جنگ و غیرجنگ، همراه و هم‌نشین بودند و آنها هم در این فضیلت با ابوبکر شریکند و به عبارت دیگر، با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بودن تا زمانی که انسان از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تأثیر نپذیرفته باشد، فضیلتی ندارد. پس اینکه برخی مصاحبت و هم‌نشینی ابوبکر را با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در غار در بوق و کرنا کرده‌اند، چه چیزی را ثابت نمی‌کند؛ چون مصاحبت با پیامبر مختص ابوبکر نیست و دیگران نیز چنین مصاحبتی با پیامبر داشتند.

پی‌نوشت:
[1]. صحیح البخاری، ج5، ص129.
[2]. صحیح مسلم، ج12، ص128.
[3]. مسند احمد، ج3، ص418.
مصنف ابن ابی شیبه، ج8، ص562.
سنن الکبری، بیهقی، ج9، ص40.