پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ داعش یا همان «دولت اسلامی عراق و شام» یکی از گروه‌های سلفی - تکفیری است، که در صدد احیای خلافت اسلامی است. این گروه تکفیری در سال 2004 میلادی فعالیت خودش را در عراق به رهبری «زرقاوی» آغاز کرد. این گروه در ابتدا، به‌عنوان یکی از شاخه‌های «القاعده» و با نام سازمانی «قاعده الجهاد فی بلاد الرادفین» فعالیت خود را شروع کرد. رهبری القاعده را در آن زمان «بن لادن» بر عهده داشت.[1]
زرقاوی با اعلان جنگ فرقه‌ای، شروع به کشتار شیعیان و نیروهای آمریکایی کرد. شهادت آیت‌الله سید محمد باقر حکیم، رئیس مجلس اعلای عراق، در حرم امیرالمومنین (علیه السلام) توسط گروه زرقاوی صورت پذیرفت.[2] سرانجام زرقاوی در 7 ژوئن 2006 میلادی در حمله نیروهای آمریکایی در نزدیکی بعقوبه کشته شد.[3]
بعد از مرگ زرقاوی، «ابوحمزه مهاجر» رهبری این گروه را بر عهده گرفت، ولی چند ماهی، طول نکشید، که مجلس شورای مجاهدین، که کار برنامه‌ریزی این گروه را برعهده داشت، تصمیم به تشکیل دولت اسلامی در عراق گرفت و نام «دولة الاسلامیة فی العراق» را بر خود نهاد. رهبری این دولت را ابوعمر الهاشمی الحسینی البغدادی، بر عهده داشت و چندین وزیر زیر نظر او کار می‌کردند.[4]
دولت اسلامی عراق (القاعده عراق) برای جذب نیرو، بیانیه‌ای صادر کرد و از حزب بعث خواست که به دولت اسلامی عراق بپیوندند. هم‌چنین با ایجاد موسسات رسانه‌ای «الفرقان» و «الفجر» در صدد جذب نیرو بر آمدند.[5]
در نهایت ابوعمر بغدادی، در آوریل 2010 در حملات هوایی کشته شد و پس از دو هفته مجلس شورای مجاهدین، ابوبکر البغدادی را، رئیس «دولت اسلامی عراق» اعلام کرد. بیش از یک‌سال از ریاست ابوبکر البغدادی نمی‌گذشت، که رئیس القاعده جهان «بن لادن» در مه 2011 میلادی کشته شد. ابوبکر بغدادی ضمن اعلام وفاداری از «ایمن الظواهری»، که بعد از «بن لادن» نفر دوم القاعده شمرده می‌شد و اکنون رهبری القاعده جهان را برعهده داشت، با او بیعت نکرد، بلکه دولت اسلامی عراق را تشکیلاتی مستقل اعلام نمود.[6]
با شروع جنگ در سوریه، ایمن الظواهری با صدور بیانیه‌ای اعضای القاعده را به جهاد در شام دعوت کرد، که از سوی اعضای القاعده مورد استقبال قرار گرفت و افراد زیادی از کشورهای خلیج فارس، تونس، لیبی، مغرب، الجزایر و... در سوریه جمع شدند. رهبری این جنگ‌جویان را فردی به نام «ابومحمد الجولانی» که از طرف ابوبکر بغدادی به سوریه رفته بود بر عهده گرفت. به این ترتیب القاعده سوریه با نام «جبهه النصره» شکل گرفت. مدتی نگذشته بود، که جبهه‌النصره به یک گروه تروریستی قدرت‌مند در سوریه تبدیل شد. ابوبکر البغدادی از این جهت نگران بود، از این‌رو از «جولانی» خواست، که وفاداری گروه «جبهه النصره» را به «دولت اسلامی عراق» اعلام کند، اما او از این کار سر باز زد. بغدادی که وضعیت را چنین مشاهده کرد، به سوریه رفت و طی بیانیه‌ای انحلال جبهه النصره، و تشکیل دولت اسلامی عراق و شام «داعش» را اعلام کرد.
در پی بیانیه‌ی ابوبکر بغدادی رهبر داعش، نیمی از جنگ‌جویان «جبهه النصره» به داعش پیوستند و یک چهارم دیگر جزء گروه‌های دیگر شدند و یک چهارم باقی مانده در جبهه النصره باقی ماندند. رهبر جبهه النصره بعد از این ماجرا با ایمن الظواهری رهبر القاعده جهان بیعت کرد و ایمن الظواهری گروه «جبهه النصره» را به عنوان شاخه القاعده سوریه پذیرفت و از گروه داعش خواست که به خاک عراق برگردد، در غیر این صورت باید از جولانی تبعیت کند. این سخن به مذاق ابوبکر البغدادی خوش نیامد و این چنین شد که این دو گروه تکفیری، به جان یکدیگر افتاده و افراد زیادی از هر دو طرف کشته شدند.[7]
اکنون داعش در حال مبارزه با دول قانونی عراق و سوریه است و با حملات مسلحانه و انتحاری، جان هزاران نفر از شیعه و سنی را  گرفته است و باعث ویرانی شهرها و خانه‌ها و آواره شدن میلیون‌ها انسان بی‌گناه، در عراق و سوریه شده است.

پی‌نوشت:

[1]. ابرهیم نژاد، محمد، فرمانیان مهدی، داعش (بررسی انتقادی تاریخ و افکار)، انتشارات داراعلام، قم، 1393ش، ص20.
[2]. همان، ص22.
[3]. همان، ص30.
[4]. همان، ص32،33.
[5]. همان، ص35،36.
[6]. همان، ص37.
[7]. همان39-41.

نویسنده: مجتبی محیطی