پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دیدگاه‌ها و نظرات شیخ احمد احسایی پیرامون نوع وجودی امام زمان (عجّل الله فرجه الشریف) و حلول آن حضرت از عوالم مختلف به یکدیگر و در اجسام انسان‌ها، موجب شد تا زمینه‌ی مناسبی برای ظهور مدعیان دروغین مهدویت نظیر علی‌محمد شیرازی فراهم گردد. بنابر این دیدگاه، دیگر نیازی به تطبیق شمایل حضرت حجّت (علیه السلام) با احادیثی که چهره و خصوصیات آن حضرت را توصیف کرده‌اند، نبوده و ضمن پیدایش مهدی‌های دروغین، دست‌کم ادعای ارتباط با امام زمان (علیه السلام) بدون دلیل موجه، قابل طرح می‌بود (یعنی همان روابطی که شیخ احمد احسایی، برای خود مدعی بوده است). از این‌رو در ادامه، به بررسی برخی اظهارات پیشوای مسلک شیخیه خواهیم پرداخت:
شیخ احمد احسایی در کتاب شرح رساله عرشیه، عالمی به نام هورقلیا را به عنوان محل سکونت امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشرف) تصویرسازی کرده [1] و برای آن حضرت، تعدّد اجسام را در عالم‌های مختلف مدعی شده است: «(ترجمه:) هورقلیا ملک آخر است که دارای دو شهر جابرسا و جابلقا می‌باشد. پس حضرت قائم (علیه السلام) در دنیا در عالم مثال نیست؛ اما تصرفش به گونه‌ای است که به صورت هیکل عنصری می‌باشد و با مثالش در مثال، و با جسدش در اجساد و با جسمش در اجسام و با نفس خود در نفوس و با روحش در ارواح است».[2]
او همچنین محل زندگی حضرت حجت بن الحسن (علیه السلام) را در عالم خیالی هورقلیا دانسته و مدعی شده که ایشان برای ورود به این عالم، از صورت‌های اهل دنیا استفاده می‌فرماید: «الحجة علیه السلام فی غیبته تحت هورقلیا فی تلک الدنیا فی قریة یقال لها کرعة... [3]؛ امام زمان (علیه السلام) هنگام غیبت در عالم هورقلیا است و هرگاه بخواهد به اقالیم سبعه (زمین) تشریف بیاورد، صورتی از صورت‌های اهل این اقالیم را می‌پوشد و کسی او را نمی‌شناسد... جسم و زمان و مکان ایشان لطیف‌تر از عالم اجسام بوده و از عالم مثال است».
اما جالب است بدانیم دیدگاه شیخ احمد احسایی درباره‌ی مکان امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در حالی مطرح می‌شود که به نصّ روایات مذهب معصومین (علیهم السلام)، امام زمان (علیه السلام) با بدن عنصری در بین مردم زندگی می‌کنند و در بازارهای آن‌ها رفت و آمد داشته و در ایام حج و مناسک آن حاضر می‌شوند، اما مردم ایشان را نمی‌شناسند.[4] لذا این دیدگاه پیشوای شیخیه نیز مانند بسیاری دیگر از دیدگاه‌های خاص او مورد انکار علمای امامیه واقع گردیده است. 

پی‌نوشت:
[1]. ر.ک: شیخ احمد احسایی، رساله عرشیه، ج 2، ص 61.
[2]. مجموعه رسائل شیخ احسایی، جوامع الکلم (رساله رشتیه)، نسخه‌ی چاپ سنگی، ص 103.
[3]. همان، ص 103.
[4]. ر.ک: علامه مجلسی، بحارالنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403 ق، ج 52، ص 154؛ همان، ج 52، ص 152.