اعتقادات
باید اذعان کرد که صوفیه با این گونه تقیدات، آداب‌ورسوم، زمینه جدایی و بزرگ انگاری خود را از جماعت مسلمین فراهم کرده‌اند. تاریخ صوفیه پر است از تزویرها و زورگویی‌ها و زراندوزی‌هایی که در این لباس توسط خرقه‌داران صورت گرفته است که تنها نمونه کوچکی از آنها را می‌توان در اشعار برخی از شاعران دید آنجا که حافظ می‌گوید: نقد صوفی نه همه صافی بی‌غش باشد...
صاحب کتاب معراج السعاده ملا احمد نراقی، اهل غرور و غفلت را به چند گروه دسته‌بندی نموده است، و صوفیه را به‌عنوان یکی از این گروه‌ها نام‌برده است. در اینجا به چکیده‌ای از آنها اشاره می‌شود: «گروه اول: کفّار و صاحبان مذاهب فاسد. که شیطان آنان را به‌غفلت و تکبّر انداخته و با شبهات بی‌پایه آنها از راه حق بیرون کرده است. و آنان خود را حق‌دار می‌پندارند. گروه دوم: فساق و معصیت‌کاران...
انسان موجودی است که دو جنبه دارد. یکی جنبهٔ حیوانیت که مانند سایر حیوانات است و یکی جنبهٔ روحانیت و عقلانیت است که به خاطر این ویژگی در میان همه‌ی موجودات انسان؛ از طرف خداوند تکلیف به انجام یا ترک افعال می‌شود و درنتیجه به پاداش یا عقاب اخروی مبتلا می‌شود. خداوند عزوجل به مقتضی و ظرفیت هرزمانی پیامبری با معجزه‌ی متناسب...
بزرگان صوفی مرام در گفتار خود کلماتی دارند که خواسته یا ناخواسته توهین‌هایی به پیامبر‌خاتم (صلی الله علیه و آله) روا داشته‌اند که در مرام و اندیشه یک مسلمان نمی‌گنجد؛ چه برسد به شیعیان جعفری که اول شخص عالم را در عقیده و گفتار و عمل حضرت ختمی مرتبت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) می‌دانند؛ البته خود آنها در توجیه این قبیل گفتارهای...
عبادت خداوند اطاعت امر خدا را گویند. به عبارتی ما که در نماز می‌گوییم: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعین [الفاتحه/5] فقط تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌خواهیم» یعنی هر‌چه خداوند امر کرد، بی‌چون و چرا انجام می‌دهیم. اما برخی از بزرگان صوفیه گفته‌اند که اگر بین دستور خدا و دستور پیر مخیر شدی، دستور پیر رجحان دارد و اگر دستور خدا را انجام دادی، از مرام مریدی سر باز زده‌ای...
صوفیه در مبانی اعتقادی خود قائل به رفعِ قلم تکلیف از انسان شده‌اند، البته زمانی که انسان به درجه ی یقین برسد. صوفيه در پی این ادعا به آیه «وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقين» تمسک کرده‌اند که اگر خلاف ادعای آنها را اثبات نکند، هرگز بر مطلب آنان دلالتی ندارد. متصوفه بر این باورند که انسان می‌تواند به مقامی برسد که دیگر از عباداتی که در شریعت...
یکی از مصادیق اشتباهات صوفیه، مسئله برتری دادن ولی بر نبی است. درباره اشتباه بودن این طرز تفکر صوفیانه "ابونصر سراج" از اولین نویسندگان کتب صوفیه قدیم، در کتاب "اللمع فی التصوف" اشاراتی دارند که به‌اختصار به آن می‌پردازیم. ابونصر سراج طوسی، درباره اشتباه صوفیه در برتری ولایت بر نبوت به‌طور خلاصه چنین می‌گوید: «آنچه آنان (صوفیه) را به افتادن در این اشتباه...
"ابونصر سراج" از اولین نویسندگان دنیای صوفی‌گری درباره گروهی از صوفیه که به‌اشتباه افتاده‌اند سخنانی بیان می‌کند، اکنون در پی آن هستیم تعدادی از مصادیق اشتباهات صوفیه را در فروع بیان کنیم. بنا به گفته "ابونصر سراج" در کتاب "اللمع فی التصوف" اشتباهات صوفیان به‌اشتباه در اصول و اشتباه در فروع و اشتباه موقتی تقسیم می‌شود. اما اشتباه موقتی آن است که...
دو مذهب شیعه و سنی، مقام پیامبر اسلام حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) را برتر از هر انسانی می‌داند. برتری مقام حضرت رسول اکرم نزد شیعه و سنی به جهت رسالت و مقام معنوی و عبادی آن حضرت است. همچنان که خود پیامبر و معصومین(علیهم السلام) به این برتری اشاره داشته‌اند. پيامبر فرمودند: «خدای متعال، پيامبران مرسل خويش را بر فرشتگان مقرّبش برتری داد...
منظور از تهذیب نفس این است که انسان در ایمان باطنی یا رفتن به باطن دین یا همان عرفان صحیح کوشش می‌کند و در ظاهر دین متوقف نشود و به باطن نیز دست یابد. لذا در اسلام می‌بینیم تاکید زیادی بر تهذیب نفس، توجه و تمرکز وجود شده است. تهذیب نفس دو شعبه دارد. یکی جنبه سلبی آن؛ یعنی همان که تخلیه یا پیرایش و زدودن رذایل گفته می‌شود و جنبه دیگرش تحلیه یا آرامش و به معنای کسب فضایل...
صوفیان شیطان را محب صادقی می‌دیدند که تنها محبوب خود را تقدیس می‌کرد، به همین دلیل از سجده کردن پیش آدم سرسختانه سرباز زد. این مطلبی است که مولانا خود در ابیاتی از مثنوی برای ما توضیح می‌دهد و به شیطان مجال می‌دهد تا حقانیت خود را ثابت کند. حلاج در "طس الازل و الالتباس" در وجود فرعون و ابلیس معلم خود را می‌دید...
درکنار اعتقاد به ولیّ در صوفیه بحثی مطرح می‌شود که آیا مقام ولیّ بالاتر است یا مقام نبی؟ آیا این به معنای آن است که انبیاء پایین‌تر از اولیائند؟ صوفیان سنّی معتقد بودند که پایان ولایت فقط آغاز نبوت است. اما صوفیان افراطی نیز بودند که اعتقاد داشتند اهمیت یک پیامبر از ولایت و نه از نبوت او ناشی می‌شود. این نظری بود که هجویری...
زهد افراطی صوفیانه دلیلی غیر از فقر و تنگدستی دارد و آن کاهلی و سست مایگی است. تلاش برای امرار معاش در اسلام از سوی بزرگان آن، خاصّه رسول اکرم صلی الله علیه وآله بسیار سفارش شده است. ایشان می‌فرمایند: کسی که روزی خود را با کار و تلاش تهیه کند، در قیامت در شمار انبیا قرار می گیرد و ثواب آنان را کسب می کند.
در مورد عصمت اولیاء الهی، اشتراک تصوف و تشیع در حد نظری است و در عمل تفاوت عقیده‌ی پاک و منطقی شیعه با ادعای صوفیان، زمین تا آسمان است. با این حال ایشان برای حفظ بقا و حیات خود در جوامع شیعی مجبور به ارائه‌ی این ادعاها هستند تا از طرف عوام طرد نشوند و پایگاه اجتماعی خود را به هر نحوی که شده حفظ کنند.