یکی‌از ادله‌ عقلی که تناسخیان به آن تمسک کرده و آن‌را دلیل بر وجود تناسخ در ابدان تقریر کرده و ارائه داده‌اند «فرار از تعطیل» می‌باشد. استدلال مزبور در برخی کتاب‌ها به گونه‌ای مطرح شده که یکی از مقدمات آن به مسئلۀ تعطیل در وجود بر می‌گردد. با توجه به این نکته می‌توان تقریر دیگری از استدلال ارائه داد...

تناسخ مسئله‌ای فلسفی است که در علم‌النفس کانون توجه قرار می‌گیرد و ادعای ضرورت یا استحاله‌ی آن نیز به دلیل عقلی نیازمند است. از این روی، تناسخیان برای اثبات تناسخ، به ادله‌ی گوناگون عقلی دست یازیده، تا بر ضرورت تناسخ استدلال کنند. یکی از ادله‌های عقلی که در این نوشته کانون توجه قرار می‌گیرد، «نیاز به ابدان مادی در نیل به تکامل» می‌باشد.

این استدلال خالی از اشکال نیست چرا که مقدمه‌ی دوم نقض دارد؛ زیرا بر اساس این مقدمه، جوانی و کودکی ضد همدیگرند. از این روی، جوانی از دل کودکی زاییده می‌شود. حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا کودکی از دل جوانی زاییده نمی‌شود؟ همچنین پیری و جوانی نیز ضد یکدیگرند؛ ولی چرا جوانی از دل پیری بیرون نمی‌آید.

موعود باوری و اعتقاد به منجی برای بشریت، در همه ادیان مطرح بوده و عقیده مشترک همه آنها به شمار می‌آید؛ و هر دین و مکتبی به تناسب فرهنگ دینی و ملی خود از موعود آخرین شناخت داشته و از او یاد می‌کند.آنچه از تاریخ امتها استفاده می‌شود، این است که مسأله عقیده به ظهور یک منجی، به اندازه‌ای اصیل و ریشه دار است که در قلوب و اعماق دل، همه بشریت ریشه دوانده است.

پیروان همبوشی می‌گویند: اگر شیعیان این روایت وصیت را تضعیف کنند در آن صورت اثبات کرده‌اند که نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هیچ وصیتی نکرده است و این یعنی آن حضرت این‌چنین وصیت تکلیف شرعی مهمی را انجام نداده است، زیرا روایتی غیر از «حدیث وصیت» مبنی بر وصیت کردن نبی‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) موجود نیست!

شیخ مفید (رحمة الله عليه) می‌نویسد: «بعد از دولت قائم آل محمد (عليه‌السلام) برای هيچ کسي دولتی نخواهد بود. مگر این‌که روایتی آمده است مبنی بر قيام فرزند وی که آن هم اگر خدا بخواهد؛ ولی تا بحال بطور قطعی ثابت نشده است! اما بيشتر روایات اهل‌بيت (علیهم‌السلام) دلالت بر این دارد که مهدی (عليه‌السلام) این امت را ترک نخواهد کرد جز این‌که چهل روز به قيامت باقی مانده باشد که این ایام هم ایام هرج و سردرگميست.»