مباحث تاریخی
از تعصبات مذهبی نقل شده در اوایل قرن 10 هجری، این است که فردی را به جرم این کلام که ستایش کردن از صحابه بر روی منبر واجب نیست و نگفتن آن به خطبه (نمازجمعه) صدمه‌ای نمی‌زند، گردن زدند؛ این مطلب را ابن‌عماد حنبلی در شذرات الذهب در شرح حال ظهیر الدین اردبیلی حنفی مشهور به قاضی زاده می‌نویسد.
شعراوی: «در مورد جنگ بین علی و معاویه، معاویه پیراهن عثمان را برای طلب خون عثمان، از علی به دست گرفت و این‌جا بود که از باب نمادی برای پنهان کردن هدف از چشم‌ها گفته شد «پیراهن عثمان» و هدف معاویه این بود که به جای علی بن ابی‌طالب حکومت کند.»
شعراوی، از علمای بزرگ اهل سنت مصر، در جهت وحدت بین مسلمانان تلاش فراوانی کرده است و به شدت از اندیشه‌های افراطی بیزار بوده و در جهت رفع اتهام مسلمانان از کفر و شرک، و اثبات صحت رفتارهای مسلمانان از متون دینی، استدلال‌های محکم و منطقی بیان کرده است و فتوای شلتوت در جواز تعبد به مذهب شیعه را تأیید کرده است.
یکی از روش‌های تاثیرگذار در اثبات حقانیت خود، بعد از روشنگری و بیان حقایق و نپذیرفتن آن توسط مخالفان، دعوت آنان به مباهله است؛ که هم سفارش قرآنی و هم سفارش روایی دارد. مباهله به‌معنی نفرین دو طرف مخاصمه است در حق یکدیگر؛ به این‌صورت که اگر ادعایشان دروغ باشد، نفرین و عذاب خداوند شامل حال شخص دروغگو شود.
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در خطبه غدیر به امامت امام علی و ذریه حضرت علی تصریح دارد. حضرت می‌فرماید: پس از من علی (علیه‌السلام) ولی و صاحب اختیار و امام شماست. آنگاه امامت در فرزندان من از نسل علی خواهد بود.
واقعه نصب حضرت علی (علیه السلام) به مقام ولایت در غدیرخم، از وقایع مهم تاریخ اسلام است. شاید واقعه‌ای بااهمیت تر و مهمتر از این حادثه تاریخی وجود نداشته باشد؛ این واقعه بیانگر بقای رسالت پیامبر و دوام نبوت آن حضرت در تجلی‌گاه وجود مبارک حضرت علی (علیه السلام) بوده، لذا غدیر نشانگر پیوند رسالت و امامت است که در آخرین حج پیامبر...
علمای اهل‌سنت مدعی هستند که حضرت علی(علیه السلام)، در زمان خلافت خود ادعای خلافت نکرد، و بر حدیث غدیر استشهاد ننمود. لذا در کتب خودشان مدعی هستند که اگر حدیث غدیر دلیل بر امامت حضرت باشد، پس چرا در سقیفه بنی ساعده و در شورای شش نفره به آن استشهاد نکرد؟ در جواب می‌گوییم که حضرت در مورد طلب حق خود از خلفاء در هر فرصتی...
روایت مشهور غدیرخم در آخرین حج پیامبر اکرم که در راه بازگشت از حج در منطقه غدیرخم بیان شده، و مسلمانان برای دیگران به فرموده‌ی خود پیامبر بازگو کردند، کسانیکه یا حضور مستقیم داشتند و یا غیر مستقیم این قضیه را از افراد شنیدند، در موارد مختلف نقل کرده‌اند، مثلا زنی به نام دارمی حجونی که در مناسبتی آن را در حضور معاویه ذکر می‌کند.
حاجیان بامداد عید قربان، پس از اینکه شب را در مشعر بوده‌اند، وارد منا می‌شوند؛ آنان برای رسیدن به منا، باید از سرزمینی به نام وادی محسر عبور کنند؛ وادی محسر به طول سه کیلومتر و نیم و عرض آن پانصد متر بین دو کوه ممتد است؛ مطابق روایات تاریخی، اصحاب فیل و سپاهیان ابرهه که قصد تخریب کعبه را داشتند، در همین وادی به هلاکت رسیده‌اند.
در سال 1938 میلادی، شیخ محمدتقی قمی وارد مصر شد، وی لزوم رعایت دعوت مرحله‌ای برای دست‌یابی به هدف تقریب را یادآور شد. پس از شکل‌گیری اندیشه تقریب، بسیاری به مبارزه با آن برخاستند. چاره‌ای نبود که قبل از هر چیزی، محیط برای اصلاح مساعد شود. بنابراین اندیشه تقریب، این مراحل را پشت سر گذاشت: مقدمه؛ تأسیس و ایجاد تقریب.
شیخ محمود شلتوت، عالم حنفی مصری، عضو جمعیت علمای اعلام، مجمع اللغه، سرپرست مباحثات فرهنگی دانشگاه الازهر، و در نهایت رئیس دانشگاه الازهر شد؛ وی ترک تعصّب و نقش عالمان را از عوامل وحدت می‌دانست و معتقد بود می‌توان با این موارد در برابر سوء‌‌استفاده دشمنان اسلام ایستاد و اهداف دین را برآورده ساخت.
یکی از پیشگامان تقریب و بیداری اسلامی، شیخ عبدالمجید سلیم متأثر از استادش، محمد عبده، گام‌های مهمی در راستای منویات و تفکرات او برداشت؛ وی تدریس و ریاست الازهر، قضاوت، عضویت در دارالافتاء و هیئت کبار العلما را در کارنامه دارد و با اهتمام تمام در دارالتقریب فعالیت کرد.
سعید بن جبیر می‌گوید: روز عرفه نزد عبدالله بن عباس بودیم، عبدالله بن عباس پرسید: چرا مردم تلبیه نمی‌گویند؟ گفتم: از معاویه می‌ترسند. عبدالله بن عباس از خیمه‌اش خارج شد و با صدای بلند می‌گفت: لبیک اللهم لبیک و ان رغم أنف معاویه لبیک، اللهم العنهم فقد ترکوا السنه من بغض علی
اگر سیری در زندگی امامان معصوم شیعه داشته باشیم، خواهیم دید که زندگی آن‌ها آینه تمام‌نمای زندگی انسان‌ها است. از خصوصیات بارز امامان معصوم، جامعیت آن‌هاست. لذا توجه و روی‌‌آوری به معنویات، آن‌ها را از پرداختن به زندگی مادی و روابط اجتماعی باز نمی‌دارد و این در حالی است که انسان‌های معمولی چنین توانایی را ندارند.