آموزه ها واحکام

یاد مرگ موجب بیداری انسان و رغبت به آخرت میشود و حضور بر سر مزار مردگان یکی از عوامل یادآوری مرگ و عبرت گیری است. برخی از پیروان اهل حق با حمله به این سنت پسندیده آن را تقلید از فرهنگ بیگانه میخوانند، این در حالی است که بزرگان این فرقه خود به زیارت مزار پیران یارسان اهتمام دارند.

در رابطه با ملاک حرمت و حلیّت افعال، در منابع درون مذهبی فرقه اهل حق، اصول و قاعده مشخصی برای استخراج احکام دیده نمیشود؛ برخی احکام آن را همان احکام اسلام میدانند. گروهی نیز اوامر و ارشادات دفتر پردیوری را ملاک دانسته و گروهی معیار تشخیص احکام را به خود افراد واگذار نمودهاند.

برخی از پیروان فرقه اهل حق دو عامل سرسپاری و شرط اقرار را از عوامل مَحرم شدن زن و مرد دانسته و به همین جهت، وجود این دو عامل را مانع ازدواج برای زن و مرد و اولاد ایشان تا هفت پشت می دانند.

فرقه اهل حق به دلیل این که خود را مقرب درگاه الهی میدانند، از نماز اظهار بی نیازی نموده و با نگاه ابزاری به این فریضه الهی، چرایی اقامه این عمل واجب را صرفاً برای تشکر از خداوند دانسته و بر این عقیده هستند که با هر ذکری میتوان خدا را یاد کرد و این ذکر اختصاص به نماز ندارد.

آموزههای فرقه اهل حق ریشه در دو عهد و پیمان دارد که از آنها به بیا و بس تعبیر شده و میتوان این دو را قانون اساسی مذهبی اهل حق دانست. نخستین پیمان، پیمان ازلی که بین خداوند و هفتن صورت گرفته و پیمان دوم پیمان پردیوری است که بین سلطان اسحاق و شاگردان او انجام شده است.

فرقه اهل حق برای پایه گذاری اعتقادات و آموزه های خود از روش جایگزین سازی بهره جسته است. جایگزین سازی را میتوان در مبانی اعتقادی، احکام و دستورات عملی و شخصیت های مذهبی این فرقه مشاهده نمود.

آموزه های فرقه اهل حق به دلیل نداشتن مبنای دقیق عقلی و شرعی، عدم جامعیت و نداشتن قدرت پاسخگویی به مسائل جدید اعتقادی و عملی و همچنین وجود تناقضات و ابهام در آن ها، سرگردانی پیروان در انجام اعمال مذهبی و آئینی را به دنبال دارد.

فرقه اهل حق روزهایی از سال را به نام ایام شکرگزاری نامیده و با هدف تقرب به برخی از پیران خود در هر یک از این روزها دعا خوانده و به عشق آنها نیاز(نذر) می دهند که به کردار عید شاهی شهرت دارد.

در فرقه اهل حق عنوانی به نام روزه وجود دارد؛ اما در مورد آن، عقیدهای واحد و نظری منسجم یافت نمیشود. تعدادی از آنها همانند سایر مسلمانان، اهل روزه هستند؛ اما بخش اعظم آنان که اکثریت نسبی فرقه را تشکیل دادهاند، یا روزه نمیگیرند و یا به گرفتن سه روز روزه مخصوص اکتفا میکنند.

پیروی از شایستگان نقش مهمی در رسیدن به سعادت و کمال دارد. از نگاه اسلام، خداوند و رسول او و صاحبان امر پس از ایشان، شایسته اطاعت هستند، اما اهل حق خود را سرسپرده بزرگان و پیران یکی از خاندان های این فرقه نموده و از آنها اطاعت می نمایند.

فرقه اهل حق در دو مناسبت از سال روزه میگیرند که یکی از این مناسبتها به ایام قولطاس معروف است. این آیین مذهبی، ریشه در افسانهها دارد که فقط در کتب فرقه اهل حق به آن اشاره شده است.

جشن قولطاس یکی از اعیاد آئینی فرقه اهل حق است که با هدف پاسداشت جمعی از پیران این فرقه در فصل زمستان و بعد از گرفتن سه روز روزه بر پا میشود.

ازدواج در فرقه اهل حق، برای ادامه نسل، امری واجب است. در احکام این فرقه علاوه بر ازدواج با محارم که در احکام اسلامی نیز ازدواج با آنها ممنوع است، ازداوج با افرادی از خاندانی که فرد به آن سرسپرده است نیز ممنوع می باشد.

در متون فرقه اهل حق آزار رساندن به حیوانات ممنوع است. این امر ریشه در باورمندی یارسان به دونادون و بازگشت ارواح آدمیان از جمله برخی از پیران این فرقه در بدن های مختلف از جمله حیوانات دارد.