حسن بصری و رابعه عدویه از بزرگان صوفیه قرون اول و دوم هستند. رابعه عدویه روزی در پاسخ به حسن بصری او را عاری از اخلاص دانسته و به او آنچنان می‌نمایاند که آنچه که می‌گویی با آنچه که هستی، متفاوت است و حرف و عمل تو با هم یکسان نیست.

نحله‌های منحرف از جمله فرقه‌ی ضاله‌ی تصوف، با درک این خواسته و ضرورت آن و نیز تمایل انسان، با هدف و انگیزه‎های مختلف که همگی منافع ایشان را تأمین می‌کنند؛ جنس بدلی عرفان را ارائه کرده‌اند و تشنگان معرفت و شناخت را به سوی سراب‌های پوچ می‌کشانند.