قرآن کریم مى فرماید:  ( وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلا تَفَرَّقُوا ) ؛ همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید

وحدت اسلامی که بارها و بارها توسط علماء و مراجع خصوصاً مقام معظم رهبری بیان گردیده این است که پیروان هر یک از مذاهب اسلامی در عین حال که عقاید و سنن خاص آن مذهب را برای خود حفظ کرده و پای بند به آن هستند… ، در روابط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و نظامی خود نیز با مسلمانان دیگر همسو و تابع مصالح عالیه اسلام باشند ، بر اساس این برداشت از وحدت ، امت اسلامی می بایست در مقابل دشمنان اسلام (دشمن مشترک) همواره به صورت «ید واحده» عمل کنند همچون اجزای یک بدن ،که به رغم تفاوت نام و وظایف هر یک از اعضاء ، لکن همة آنها با یکدیگر همکاری داشته و به هنگام بروز خطر و قرار گرفتن در مقابل دشمنی مشترک ، همگی متحد و با انسجام کامل با خطر مقابله می‌کنند .

پس منظور از وحدت ، این نیست که یک شیعه یا یک سنی به خاطر وحدت ، از مبانی اعتقادی خودش دست بردارد ، خیر ، ما موظفیم که مبانی اعتقادی تشیّع را خیلی شفاف و به دور از هر گونه تعصب بیان کنیم ، همانگونه هم اجازه می دهیم تا مخالفین هم مبانی فکری خودشان را شفاف بیان کنند و این حق انتخاب را به شنونده بدهیم که ” یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ “

اما از مهمترین راهکارها جهت ایجاد وحدت ، همگرایی و تقریب مذاهب ، پررنگ کردن و تقویت مشترکات * و نیز برگزاری گفتمان و بحث های علمی و نظریه پردازی است ، جهت آشنایی با مبانی یکدیگر ؛ زیرا بعضی از موارد اختلاف بین مسلمانان ناشی از آن است که فرق اسلامی به اصول و مبانی یکدیگر آشنایی کامل ندارند و این موجب شده که برداشت های نادرستی از هم داشته و نسبت به یکدیگر بدبین گردند و حتی حکم تکفیر یکدیگر را صادر نموده و زمینه برخوردهای فیزیکی را نیز فراهم کنند .

به فرموده امام خمینی(رحمة الله علیه)، وحدت، تکلیفی الهی و شرعی است و نقشه قدرت‌های بزرگ و وابستگان آنها در کشورهای اسلامی این است که قشرهای مختلف مسلمانان را که خدای تبارک و تعالی بین آنها اخوت ایجاد کرده است ، به اسم ملّت ترک، کُرد، ملّت عرب، ملّت فارس از هم جدا و بلکه با هم دشمن کنند و این درست برخلاف مسیر اسلام است چرا که از منظر قرآن کریم، تمام مسلمانان با هم برادر و برابرند و هیچ یک از آنها از دیگری جدا نیستند ، اینها که با اسم ملیّت و گروه‌ گرایی و ملی‌ گرایی بین مسلمانان تفرقه می‌اندازند،لشکریان شیطان و کمک کارهایی به قدرت‌ های بزرگ و مخالف قرآن کریم هستند.(1)

استاد شهید مرتضی مطهری که از متفکران و اندیشمندان روشن‌ بین و آینده‌ نگر عصر حاضر است، در باره وحدت، بیانی دارد که خلاصه آن چنین است:

مقصود از وحدت اسلامی چیست؟ آیا مقصود این است که از میان مذاهب اسلامی یکی انتخاب شود و سایر مذاهب کنار گذاشته شود؟ یا مقصود این است که مشترکات همه مذاهب گرفته شود و مفترقات همه آنها کنار گذاشته و مذهب جدیدی بدین نحو اختراع شود که عین هیچ یک از مذاهب موجود نباشد یا اینکه وحدت اسلامی به هیچ وجه ربطی به وحدت مذاهب ندارد و مقصود از اتحاد مسلمین، اتحاد پیروان مختلف در عین اختلافات مذهبی در برابر بیگانگان است؟

مقام مظم رهبری می فرمایند: مخالفان اتحاد مسلمین، برای اینکه از وحدت اسلامی مفهومی غیر منطقی و غیر عملی بسازند، آن را به نام وحدت مذهبی توجیه می‌‌کنند تا در قدم اول با شکست مواجه شود. بدیهی است که منظور علمای روشن فکر اسلام از وحدت اسلامی، حصر مذاهب به یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب و طرد مفترقات آنها، که نه معقول و منطقی است و نه مطلوب و عملی نیست، نمی باشد بلکه منظور این دانشمندان، متشکل شدن مسلمین است در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان است. (2)

رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌فرماید: فرقه‌‌های اسلامی، همگی امت اسلامی محسوب و از تمام مزایای اسلامی برخوردارند و تفرقه بین طوایف مسلمین، علاوه بر آنکه خلاف تعلیمات قرآن کریم و سنت رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) است، موجب تضعیف مسلمین و سوژه به دست دشمنان اسلام دادن است، فلذا به هیچ وجه جایز نیست.(5)

امروز نيازهاى جامعه‏‌اسلامى اين را مي‌طلبد كه جوامع اسلامى با هم باشند، در كنار هم باشند، اتحاد و اتفاق داشته باشند، نگذارند دشمنانى از ضعف آنها استفاده كنند؛ دشمنانى كه خودشان به طور طبيعى قدرتى ندارند.
امروز دشمن صهيونيستى در مقابل يك ميليارد و نيم مسلمان عددى به حساب نمى‏‌آيد. اختلاف در دنياى اسلام -یا ضعفى كه در درون دنياى اسلام است- موجب مي‌شود كه دشمن ضعيف بتواند راه خود را پيدا كند و قدرت بگیرد .

اين مسئله را ملت ايران هم بايد توجه داشته باشند. ما يك ملت متحديم؛ اسلام ما را متحد كرد؛ انقلاب ما را بيدار كرد؛ دلهاى ما را به هم نزديك كرد؛ ما را به هم پيوند زد؛ حال دشمنان منتظرند اين اتحاد كلمه را به هم بزنند؛ بين مردم ايجاد نفاق و اختلاف كنند؛ برادران را در مقابل هم قرار بدهند لذا بايد ملت ايران هوشيار باشد.(6)

ابزارى كه در دست دشمنان ما مي تواند فعال شود، اختلاف است؛ اختلاف شيعه و سنى، اختلاف قوميتها، اختلاف مليتها، تفاخرهاى غلط.
بدانیم که غرب و آمريكا دشمن دنياى اسلام است؛ با اين چشم بايد به حركات آنها نگاه كرد. تحريك ميكنند، سازمانهاى جاسوسى‌شان مشغول فعاليتند؛ هرجا دستشان برسد، تخريب ميكنند. در قضيه‌ى فلسطين تا آنجائى كه توانستند، كارشكنى كردند؛ البته شكست خوردند. ما داريم پيش ميرويم، دنياى اسلام دارد پيش مي رود.(7)

اهل سنت نیز با اعتقاد به اینکه نماز هر کس برای خودش درست باشد، برای دیگران هم درست است اقتدا به شیعیان را مجاز اعلام کردند.

در همین رابطه مفتی مصر دکتر نصر فرید واصل می گوید : هر مسلمانی که به خدا ایمان دارد و شهادتین می‌گوید و ضروریات دین را پذیرفته و او آگاه به ارکان اسلام و نماز و شرایط آن باشد، امامت او برای دیگران و امامت دیگران برای او در صورت دارای بودن آن شروط صحیح است هر چند از نظر فقهی با یکدیگر اختلاف داشته باشند و پیروان اهل بیت از این قبیل می‌باشند و در اصول شریعت با یکدیگر اختلافی نداریم. از این رو ما در تهران و قم پشت سر آنان نماز خواندیم.

عده‌ای از علمای اهل سنت از جمله شیخ شلتوت، مفتی اعظم الازهر و معتقدند که تقلید از فقه مذهب جعفری، نظیر مذاهب چهارگانه اهل سنت بوده و معتبر است.(9)

منابع

[1]سبزیان، علی‌اکبر، منشور اتحاد ملی و انسجام اسلامی، انتشارات خادم الرضا(ع)، چاپ اول، 1386ش، ص58.
[2]منشور اتحاد ملی و انسجام اسلامی، ص59.
[4]منشور اتحاد ملی و انسجام اسلامی، ص59.
[5]تعدد مذاهب از دیدگاه فقها و اندیشمندان مسلمان، نشر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی معاونت فرهنگی، 1386ش، ص137.
[6] بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ  ۱۳۸۸/۰۴/۱۵
[7] بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ   ۱۳۹۱/۰۹/۲۱
[8]موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی.
[9]طهرانی، امام‌شناسی، ج3