پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ واژه وحدت و کثرت، از جمله کلمات پرکاربرد در عرفان حلقه به شمار می‌رود. در تعریف این دو کلمه، تعابیر متفاوتی به کار رفته است، به طوری که در بخشی از اساسنامه‌ی این شاخه‌ی شبه عرفانی، آن را در خصوص کمال و تعالی انسان و در بخشی دیگر از نوشته‌ها و مقالات، مسئله‌ای برای آخرین آزمایش الهی، برای خداوند متعال مطرح کرده است. البته این مسئله در مباحثی مانند: بهشت در کثرت و بهشت در وحدت و... کاربرد داشته است.

عرفان حلقه در تبیین اهداف خود، رساندن انسان به کمال و تعالی را مهم‌ترین هدف خود دانسته، راه رسیدن به کمال و تعالی را در گرو «حرکت از عالم کثرت به عالم وحدت» می‌داند. در این حرکت، تمام تلاش‌ها برای نزدیکی انسان‌ها به یکدیگر صورت گرفته، از هر عاملی که باعث جدایی انسان‌ها و ایجاد تفرقه بین آن‌ها می‌شود، اجتناب به عمل می‌آید.[1]
در عرفان حلقه درباره‌ی تعریف عالم وحدت گفته شده است: این عالم ادراکی بوده و در آن، انسان به درک تن واحده بودن جهان هستی می‌رسد.[2]
عالم کثرت نیز به عالمی اطلاق می‌گردد که در آن، انسان‌ها از یکدیگر جدا شده‌اند، تا جایی که دنیای هر انسانی صرفا محدود به خود بوده، خارج از خود را به رسمیت نمی‌شناسد و فقط به فکر خویشتن است و همه توجه او به حفظ منافع شخصی و زندگی مادی و زمینی‌اش معطوف می‌گردد.[3]

طبق این تئوری، برداشتن و حذف موانعی که منجر به جدایی و تفرقه انسان‌ها از همدیگر می‌شود؛ اعم از موانع مادی، اعتقادی و حتی آداب فرهنگی، تنها راه نجات بشریت از تضادهای فردی و اجتماعی است.
مسئله آزمایش آخر هم، یکی دیگر از نظریات مطرح شده در عرفان حلقه است که خداوند متعال را از جایگاه وحدانیت (خدا در وحدت) تا حد انسانیت (خدای در کثرت) تنزل داده و قدرت و عظمت خداوند را از او خلع کرده، در میان تمامی انسان‌ها به طور مساوی تقسیم می‌کند.
در مقاله‌ی «آزمایش آخر» آمده است: «اینک ما به هم رسیده‌ایم. چیزی که ظاهراً منتظرش بودید و وصالی که طلبش را داشتید؛ اما نه به اندازه‌ای که من مشتاق بودم. شما مرا بخشنده می‌دانید؛ ولی اصلاً حد آن را نمی‌دانید و از آن صرفا تصوری مبهم دارید. میزان بخشندگی من را پس از وصال خواهید فهمید. وقتی که همه قدرت خود را به شما ببخشم. فقط در آن‌جاست که مفهوم بخشنده مهربان را خواهید فهمید. حال من هستم و شما. آیا با داشتن همه قدرت من و احساس بی‌نیازی، باز هم طالب من خواهید بود؟
... و شما می‌توانید با قدرتی که در اختیار دارید، جهان‌ها خلق کرده، بر ابعادی سایه بگسترانید که هرگز تصورش را نداشتید و به زودی یقین حاصل می‌کنید که دارای قدرتی خدایی هستید. آن زمان که شما این گونه خدا شدید، می‌خواهید بدانید که با من چه خواهید کرد؟ خواهید گفت: حالا که خدا هستیم و بی نیاز از او، چرا برای خود خدایی نکنیم؟ و فقط عده‌ی اندکی خواهند بود که خدایی در وحدت را انتخاب کرده، به سوی من آمده و با من به وحدت می‌رسند. خدای در وحدت و خدای در کثرت، آخرین آزمایش است. شما کدام را انتخاب می‌کنید؟»[4]
در این نظریه، تمامی اعمال انسان؛ اعم از ثواب و گناه نادیده گرفته شده و میزان سنجش عقاید بشر، در گرو حصول آخرین آزمایش الهی است.[5]

پی‌نوشت:

[1]. عرفان کیهانی، محمدعلی طاهری، اندیشه ماندگار، ص 56.
[2]. همان.
[3]. همان، ص 57.
[4]. چند مقاله، آزمایش آخر، محمدعلی طاهری، ص 202.
[5]. نقد و بررسی جریان‌های مدعی معنویت، محمدی هوشیار، ذکری، قم، ص 254.