دونادون
پیروان فرقه اهل حق که حضرت علی (ع) را اولین مظهر ذات الهی می‌دانند، باید توجه کنند که همان‌طور که بی‌چون و چرا کلام‌های آیین یاری را با اذعان به تحریف آنها پذیرا هستند، باید به سخنان امیرالمؤمنین علی (ع) هم توجه کنند آنجا که ایشان بر نفی دونادون و بازگشت دوباره به دنیا، تصریح می‌نمایند.
بنا بر اندیشه اهل حق و بر اساس باور به «دونادون»، روح انسان ازلی است و از عالم ملکوت تا عالم مُلک و در عرصه زندگی دونی، باید راه طولانی را طی کند و بازندگی در دون‌های متعدد، مراتب مختلف شریعت، طریقت و معرفت را طی کند و آنها را تجربه نماید تا به حقیقت برسد. اما در برابر سؤالاتی مثل چند دون را باید بگذراند تا به حقیقت برسد، پاسخی ارائه نمی‌کنند.
برخی از پیروان آیین یارسان معتقد هستند که "دونادون" یا "تناسخ" فرق دارد، زیرا در اعتقاد به "دونادون" برای روح ابتدا و انتها مشخص کرده است که هزار و یک بدن است در مدت پنجاه هزار سال است درحالی‌که در اعتقاد به تناسخ ابتدا و انتهائی برای روح تعریف‌نشده است.
بنا بر برخی از نقل‌های اهل حق، روز دوم بعد از ضربت خوردن امام علی (ع)، ایشان به امام حسن و امام حسین (ع) فرمودند: امشب، شب مرگ من است، شب‌هنگام عرب نقاب‌داری سوار بر شتر نزد شما خواهد آمد و جسد من را از شما خواهد خواست از او هیچ چیزی نپرسید و هرچه خواست گوش کنید، حسنین (ع) به ایشان تعهد کردند که وصیت را انجام دهند. اما امام حسن (ع) برای کشف حقیقت عهد خود را شکست.
یکی از عقاید اصلی فرقه اهل حق اعتقاد به «گردش روح در بدن‌های مختلف» است که از آن به «دونادون» یا «سیر تکامل» تعبیر می‌شود. اهل حق به اینکه از «دونادون»، به «تناسخ تعبیر شود»، به‌شدت رنجور هستند و معترفند که تناسخ باطل است، درحالی‌که ماهیت تناسخ و دونادون هردو یکی است.
اکثر پیروان فرقه اهل حق که علیرغم اینکه خود را مسلمان معرفی می‌نمایند معتقد به دونادون=تناسخ هستند اما برخی از سرسپردگان مذکور هرچند با صراحت لفظ تناسخ را انکار کرده‌اند اما با بکار بردن الفاظ دیگر مثل "دُون به دُون"،"دونادون"، "جامه عوض کردن"، "سیر تکامل" و...این عقیده را مطرح نموده‌اند.
یکی از نویسندگان معاصر اهل حق علیرغم اینکه این فرقه را آیینی مستقل و خارج از فِرق اسلامی معرفی می‌نماید، برای اثبات عقیده باطل دونادون=تناسخ به آیات قرآن کریم و روایات اسلامی تمسک می‌کند و بدون اطلاع از قرآن کریم برداشت‌های بی‌پایه از آیات الهی ارائه می‌دهد.
اکثریت پیروان و سرسپردگان آیین یارسان که خود را مسلمان می‌دانند اما یکی از عقاید مهم این فرقه "دونادون" یا گردش‌های متوالی روح در بدن‌های مختلف است که علاوه بر اینکه امتناع فلسفی و عقلی دارد، منابع آسمانی به‌ویژه قرآن کریم آن را مردود اعلام کرده‌اند.
اعتقاد به دونادون منجر به بروز اشکال در قادر بودن خداوند متعال می‌شود زیرا بنا بر دونادون، روح انسان بعد از گردش در هزار و یک بدن به تکامل می‌رسد و این منجر می‌شود که قائل شویم به اینکه خداوند متعال قادر نبوده است که انسان را به‌گونه‌ای خلق کند که در یک بدن ترقی و به تکامل برسد و برای تکامل خود باید همواره تا هزار و یک بدن در گردش باشد.
"دونادون" یا گردش‌های متوالی روح در بدن، یکی از عقاید اصلی فرقه اهل حق است که امری محال است که اشکالات متعددی را در بردارد و اعتقاد به آن موجب بروز ایرادهای گوناگونی مثل وجود نقص در آفرینش و صُنع خدا است.
اهل حق انسان‌ها را به سه دسته تقسیم می‌کنند و بر این اساس برای آنان مراتبی قائل هستند. اما متون کلامی اهل حق در برابر این سؤال که آیا آن دسته از انسان‌هایی که متجلی از ذات یا ملک بوده‌اند، روح آنان با ذات و ملک در هر جامه‌ای در گردش است یا نه، معیار مشخصی ندارند.
کلام یاری به‌زعم اینکه روح=نفس انسان قبل از بدن آفریده‌شده است، آن را به‌عنوان یک اصل اساسی در انسان‌شناسی تلقی می‌کند و بسیاری از باورها و معتقدات آیینی مثل دونادون، تجلی ذات و حلول ملک را در انسان به آن گره‌زده‌اند. درحالی‌که وجود روح قبل از بدن امری محال است.
گروهی نوپدید در این مسلک موسوم به "یارسانیزم" سعی در کم‌رنگ کردن جلوه دادن و تضعیف جایگاه علی (علیه‌السلام) در اهل حق را دارند، و معتقدند که علی (علیه‌السلام) در این فرقه فقط بر اساس اندیشه "دونادون" مورداحترام است نه اینکه او، پیشوا مذهبی آن فرقه باشد.
اساس اندیشه یارسان را دونادون یا گردش روح در جامه‌های مختلف تشکیل می‌دهد که اهل حق آن را سیر تکامل انسان می‌دانند. بنا بر اندیشه اهل حق روح در هر دونی نسبت به دون پیشین باید کامل‌تر و متعالی‌تر باشد، درحالی‌که این اندیشه در مواردی در اهل حق خلاف ادعای ایشان را بیان می‌کند.