یکی از جریان های بدعت گذار که سابقه و رد پای آن به عصر رسالت بر می گردد، جریان منحرف و ضد دینی موسوم به اهل حق و علی اللهی است . این جریان ضاله در احادیث و روایات متعددی از ناحیه اهل بیت علیهم السلام به شدت مذمت و تکفیر شده اند تا جایی که در پاره ای از تفاسیر ضمن تفسیر سوره  حمد ،  آنان را به ضالین تفسیر و تطبیق نموده اند. این فرقه دارای انشعابات گوناگونی است که از لحاظ اعتقادات و آداب و رسوم اختلافات و اشتراکات فراوانی با هم دارند. نکته قابل تأمل این که نمی توان برای پیروان این فرقه یک حکم کلی صادر کرد، چرا که رفتار و عملکرد برخی پیروان قطعا" مطابق با تعالیم اسلام بوده و صدور حکم تکفیر در حق ایشان اجحاف و بی انصافی است. در مورد این که فرقه مذکور از چه زمانی بوجود آمد و بانی و مؤسس آن کیست میان مورخان و محققان اختلاف نظر وجود دارد. برخی بنیانگذار اهل حق را، شاه خوشین لرستانی می دانند (دایره المعارف شیعه مبحث اهل حق ) دسته ای دیگر قائلند که مؤسس اهل حق، نصیر غلام مولا علی علیه السلام  است. (شاهنامه حقیقت ص 78 ) بنیانگذاران دیگری نیز ذکر شده اند مانند:بهلول ماهی، بابا سرهنگ دودانی، بابا نائوس و ...

اما  طبق  قرائن و شواهد تاریخی، ارجح ترین و قوی ترین قول این است که اهل حق در قرن هفتم هجری توسط فردی موسوم به سلطان اسحاق برزنجه ای  تأسیس و بنیان گذاری شد. در کتاب فرهنگ جامع فرق اسلامی نوشته سید حسن خمینی چنین آمده است : ( اهل حق نام عده ای از غلات ایران است که در لسان شیعیان ایران ، علی اللهی نامیده می شوند . این گروه پیرو شخصی بنام سلطان اسحاق هستند که او را بعضا" سلطان صهاک  می گویند. وی آداب و رسومی وضع نموده است که در آن مقداری از عادات و رسوم صوفیه نعمت اللهیه موجود است.) 1

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت:

1- کتاب فرهنگ جامع فرق اسلامی، مولف سیدحسن خمینی، ج 1 ص 211