تاریخچه
هفتن در اعتقادات اهل حق در میان مراتب و طبقات مختلف یاران سلطان اسحاق دارای مرتبه بالا و جایگاه ویژه‌ای است به گونه‌ای که طبق گواهی دفاتر و کلام‌های بزرگان اهل حق تدبیر امور عالم و مخلوقات بر عهده این هفت نفر است. برخی از هفتن مظهر فرشتگان مقرب الهی و برخی از آنان مظهر دونفر از معصومین (ع) هستند.
همانطور که مشهور است، عقاید آیین یارسان دنباله عقاید غالیان است که تحت تاثیر پاره ای از باورها و اعتقادات ادیان باستانی بوده، در طول قرون گذشته با تغییر و تحولاتی به شکل امروزی درآمده است. این نوشتار تاکید دارد که سنگ زیرین ساختار مجموعه عقاید و اصول تشکیلات سازمان آیین یارسان براساس "ظهورات ذات"، "حلول"، "تناسخ" می باشد.
درباره تاریخ پیدایش فرقه‌های اهل حق اختلاف‌نظر وجود دارد و دراین‌باره مدارک مستندی در دست نیست. در کتاب‌های قدیمی که تا قرن پنجم نگاشته شده، نامی از اهل حق دیده نمی‌شود. اگر ملاک اهل حق بودن را صرفاً غلو درباره امام علی (علیه‌السلام) بدانیم در این صورت، تاریخ پیدایش این فرقه به زمان امام علی (علیه‌السلام) می‌رسد زیرا در زمان آن حضرت...
یکی از مبادی اعتقادی فرقه اهل حق شباهت این فرقه با افکار و عقاید ایرانیان قدیم قبل از اسلام است، نمودها و مظاهر زیادی از عقاید، افکار، آداب و رسوم ایران باستان و ایران قبل از اسلام در بین مردم این فرقه، کتب و دفاتر منسوب به آنها دیده می‌شود که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود.در جای جای نوشته‌های منسوب به این مسلک از زرتشت به عنوان پیامبر با عظمت یاد شده است...
به عده برخی از صاحب‌نظران اهل حق و تصوف با هم يکي نیستند بلکه باهم تفاوت دارند، برخی دیگر از ایشان منشا تصوف و اهل حق را یکی می‌دانند و مي گويند اهل حق از زمره فرقه هاي صوفيه است و دسته سوم بااینکه معتقد به یکی بودن اهل حق و تصوف نیستند، اما مشترکاتی از دو فرقه برشمرده‌اند. در نتيجه باید دانست وجود برخي مشترکات ميان تصوف و اهل حق موجب نمی‌شود تا گمان رود این دو فرقه باهم یکي هستند.
درباره اینکه مؤسس اهل حق چه کسی است، میان همگان اختلاف است. برخی مؤسس اهل حق را بنيامين (جبرئیل) می‌دانند و برخی دیگر نصیر را مؤسس اهل حق می‌دانند و برخی دیگر، بهلول ماهی را و برخی نيز بابا خوشین لرستانی و عده زیادی مؤسس این فرقه را سلطان اسحاق می‌دانند. در این مقاله سعی شده درباره بنیامین و نصیر...
فرقه شناسان و کسانی که به سیر تشکیل فرقه‌ها آشنا هستند مراحلی برای تشکیل آنها برشمرده‌اند. ازاین‌رو برای فرقه اهل حق هم مراحلی ذکرشده که به آن اشاره می‌کنیم. درباره تاریخ پیدایش فرقه‌های اهل حق اختلاف‌نظر وجود دارد و دراین‌باره مدارک مستندی در دست نیست. در کتاب‌های قدیمی که تا قرن پنجم نگاشته شده، نامی از اهل حق دیده نمی‌شود. اگر...
مهم‌ترین متن دینی اهل حق "کلام خزانه" یا "سرانجام" نام دارد که در نظر غالب اهل حق در حکم وحی منزل، و تعلیمات آن کامل و بالاترین سند مسلکی و حاکم بر جمیع شئون زندگانی اهل حق‌ها است و مراسم و تشریفات مذهبی و دعاهای یارسان از آن سرچشمه گرفته است. کلام خزانه، مجموعه کتاب‌ها و رساله‌هایی است که در قرن هفتم و هشتم هجری توسط رهبران...
به جهت آنکه اهمیت سلطان اسحاق و یاران او در فرقه اهل حق بسیار زیاد است، به‌طور خلاصه به آنها اشاره می‌کنیم و در فرصت‌های آتی به هر دسته از یاران وی به‌صورت تفصیلی اشاره می‌کنیم. سلطان اسحاق یاران خود را در 12 طبقه در طول هم دسته‌بندی کرد. نخست، هفتن؛ مخفف "هفت تن" و در فارسی معنای لغوی‌اش بدن (جسد) است. جسم در مقابل جوهر، خاموشی...
نسبت تشيع و اهل حق و نصیريه ترکيه در الحان برخی از هم کاملا جداست و در برخی ديگر از آنها ارتباط زيادی بين آن سه وجود دارد تا جايی که عده ای معتقدند هر سه بر يک مصداق صدق می‌کنند. در اين نوشته سعی شده است که نظر عده ای که گمان می‌کنند اين سه طايفه ارتباطات نزديکی به هم دارند را بررسی نماييم. علت روی آوردن اهالی آناطولی در ترکیه به اسلام...
فرقه اهل حق را در گذشته علاوه بر "دین یاری"، "طایفه دلفان"، "نصیریه" و ... نامیده‌اند. منشأ این فرقه به عمد یا غیر عمد بر اکثریت مردم اهل حق پوشیده مانده است و از کتب خطی منتسب به قرون گذشته، مشخص می‌شود که اهل حق‌ها در ابتدا پیرو شخصی به اسم "نصیر" بوده، چنانچه در یکی از این کتب خطی که توسط...
فرقه اهل حق چنان منشأ خود را گم کرده است که هر مسلکی آن را از خود دانسته و حتی برخی از رهبران اهل حق هم خود را گاهی مسلمان و گاه دارای دینی جدا از اسلام معرفی می‌کنند که در اینجا نمونه ای از این اقوال را می‌آوریم. ابن عبری، نصیریه را فرقه شیعه غالی ذکر می‌کند. و ارنست رنان نصیریه را مصغر نصارا (مسیحیان کوچک) می‌داند. مورخان معاصر...
به عقیده برخی فرقه اهل‌حق به دلیل باطنی بودن عقایدشان، داشتن سبیل، خانقاه، عقیده به حلول و تناسخ و ساقط دانستن تکلیف، مرید و مراد داشتن و ذکر که از خصوصیات فرقه صوفیه است را می‌توان یکی از این فرقه‌ها محسوب نمود که با استفاده از تقیه تا کنون وجود خود را حفظ کرده‌اند. لذا به عقیده قائلین به تشابه فرقه اهل‌حق به صوفیه، قبل از پرداختن...
به عقیده برخی صوفیه تعصب به دین خاصی ندارند، چنانچه در قرن حاضر نیز نویسندگانی نظیر جبران خلیل و جرج جرداق مسیحی نیز با آنکه امام علی(علیه السلام) را ستوده‌اند، ولی عقیده دارند که انسان به دین خاصی ملزم نیست و هر دینی داشته باشی کافی است، لذا بر دین مسیحیت باقی مانده‌اند. شهید مطهری آیه زیر را به عنوان دلیل باطل بودن این عقیده آورده...