سعدی شیرازی در اشعار خود گاهی بصورت کنایه و گاه مستقیم به صوفیان تاخته و از رفتارهای نابهنجار ایشان انتقاد کرده است. انتقاد سعدی شیرازی به صوفیان با زبان عامه مردم صورت گرفته است، گویا سعدی در مذمت صوفیه از زبان مردم عامی کمک گرفته است و آنچه که مردم درباره صوفیان باور داشتند را به نظم درآورده است.

سران صوفیه مدعی‌اند که تصوف ریشه در قرآن و سخنان معصومین (علیهم السلام) دارد. لذا تصوف را یک بدعت ندانسته‌اند، بلکه معتقدند که تصوف روح اسلام و صوفیان برگزیدگان از میان مسلمین هستند! درحالی‌که به اعتراف برخی از بزرگان صوفیه، تصوف پاره‌ای از آداب خود را از مذاهب غیراسلامی گرفته است.

از جمله کسانی که به بزرگان صوفیه اعتراض دارد، احمد جامی معروف به شیخ ژنده پیل است. او بزرگانی را که مسند رهبری صوفیه را تصاحب کرده‌اند را مورد نکوهش قرار داده و معتقد است هر ناپیراسته و ناتراشیده‌ای خود را صوفی خوانده است. اگر اینطور باشد، به راستی کدام یک از ایشان صوفی واقعی است؟

هجویری از صوفیان قرن پنچم نسبت به صوفیه اعتراض داشته و معتقد است صوفیان این عصر علم تصوف را پاره کرده و آن را از بین بردند. او به تصنیف کتب توسط صوفیان اعتراض کرده و صوفیان را به سه قسمت تقسیم کرده و معتقد است هیچ‌یک از صوفیان قدر کتب صوفیه را ندانسته و همگی درصدد بهره‌برداری شخصی از آثار صوفیه بودند.

روایاتی زیادی از ناحیه امامان معصوم (علیهم السلام) مبنی بر وجوب تمسک به دین تا آخرین لحظه حیات وارد شده است. این روایات نشانگر واجب بودن طاعت خدای تعالی در زمان حیات انسان است؛ و همین روایات ادعای صوفیه را مبنی بر اسقاط تکالیف شرعی از انسان را در حالت‌های مختلف رد می‌کنند.

از کسانی که نقدهای جدی به تصوف کرده‌اند، سنایی غزنوی شاعر شهیر ایرانی است. او که خود به صوفی‌گری مشهور است، نقدهای ریشه‌ای به صوفی‌گری کرده و برخی از بزرگان و اعمال و رفتار این طایفه را به استهزاء گرفته و آنها را در اشعار خود مذمت کرده است.