اهل حق
دونادون از باورهای بنیادین فرقه اهل حق است. بر اساس این باور معتقدند که روح بزرگان و انبیاء الهی در جسم بزرگان و پیران این فرقه حلول کرده و بدین جهت برای آنها تقدس و احترام خاصی قائل می‌شوند.
فرقه اهل حق کمال انسانی را در رسیدن به مقام حقیقت و فنای فی الله می داند و معتقد است که این استکمال، از رهگذر اعتقاد به دونادون و چرخه انتقال روح در هزار و یک مرتبه به دست می آید.
فرقه اهل حق درباره زندگی پس از مرگ به گونه ای از تناسخ یعنی دونادون معتقد است. یکی از دلایل باورمندی به عقیده تناسخ و دونادون، در میان باورمندان به این عقیده، ادعای وجود خاطراتی از زندگی پیشین دون قبلی، برای برخی از افراد می باشد.
مساله مرگ و فرجام زندگی انسان از مهمترین مسائلی است که آدمی نسبت به آن هراسان و ترسان است که از جمله راهکار رهایی از آن و میل به جاودانگی و غلبه بر مرگ از دیدگاه کسانی که هویت انسان را در حضور دنیوی می‌دانند، تناسخ و دونادون است.
دونادون از عقاید بنیادین فرقه اهل حق است که از تناسخ در هندو گرفته شده است. از جمله زمینه‌های گرایش به دونادون و تناسخ، زیر سؤال بردن فلسفه معاد و در نتیجه انکار آن می باشد.
تناسخ از باورهای مشترک و مهم آیین های اهل حق و هندوییسم است که در اهل حق از آن به دونادون تعبیر می شود. نقطه افتراق این دو در نظریه تناسخ، این است که در هندوییسم چرخه انتقال روح تا ابد ادامه داشته و هیچ پایانی برای آن وجود ندارد اما در نگاه اهل حق این چرخه انتقال محدود می باشد.
آموزه های فرقه اهل حق به دلیل نداشتن مبنای دقیق عقلی و شرعی، عدم جامعیت و نداشتن قدرت پاسخگویی به مسائل جدید اعتقادی و عملی و همچنین وجود تناقضات و ابهام در آن ها، سرگردانی پیروان در انجام اعمال مذهبی و آئینی را به دنبال دارد.
فرقه اهل حق روزهایی از سال را به نام ایام شکرگزاری نامیده و با هدف تقرب به برخی از پیران خود در هر یک از این روزها دعا خوانده و به عشق آنها نیاز(نذر) می دهند که به کردار عید شاهی شهرت دارد.
فرقه اهل حق و مذهب شیعه در اصل اعتقاد به اصول دین، باوری مشترک دارند اما فرقه اهل حق، در خصوص هر یک از این اصول اعتقادی، دچار مشکل شده و این اصول را به غلو، تناسخ و حلول پیوند زده است.
برخی از پیروان فرقه اهل حق در اغتشاشات اخیر از اغتشاش گران به شیوه های مختلف اعلام حمایت نموده و کشته شده گان در این جریان را شهیدان راه آزادی نامیدند.
در حوادث اخیر از جمله فرقه هایی که دشمنان در غرب کشور حساب ویژه‌ای روی آنها باز کرده‌اند فرقه اهل حق با محوریت افراد فعال وابسته به مجمع مشورتی یارسان است، این مجمع با اقداماتی در پی دامن زدن به اغتشاشات بود که سناریوی آنها با شکست مواجه شد.
بزرگ فرقه اهل حق در پیامی که منتسب به ایشان بوده و تاکنون از طرف ایشان رسما تکذیب نشده است، با خانواده یکی از مجرمین اغتشاشات اخیر که محکوم به اعدام شد، اظهار همدردی، تاسف و تاثر نموده و از پیگیری های خود در حمایت از فرد قاتل، در این بیانیه خبر می دهد.
در فرقه اهل حق عنوانی به نام روزه وجود دارد؛ اما در مورد آن، عقیده‌ای واحد و نظری منسجم یافت نمی‌شود. تعدادی از آنها همانند سایر مسلمانان، اهل روزه هستند؛ اما بخش اعظم آنان که اکثریت نسبی فرقه را تشکیل داده‌اند، یا روزه نمی‌گیرند و یا به گرفتن سه روز روزه مخصوص اکتفا می‌کنند.
پیروی از شایستگان نقش مهمی در رسیدن به سعادت و کمال دارد. از نگاه اسلام، خداوند و رسول او و صاحبان امر پس از ایشان، شایسته اطاعت هستند، اما اهل حق خود را سرسپرده بزرگان و پیران یکی از خاندان های این فرقه نموده و از آنها اطاعت می نمایند.