پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ انتظار چند رکن دارد که در صورت وجود آن ارکان، انتظار فعلیت می‌یابد:

- فرد منتظر نسبت به وضع موجود، راضی و قانع نباشد.
- فرد منتظر به آینده‌ای بهتر امید داشته باشد.
- فرد منتظر برای رسیدن به آینده بهتر اقدام و تلاش داشته باشد.

اگر این ارکان نباشد، افراد به وضعیتی که در آن به سر می‌برند، راضی و قانع بوده و اگر از این وضعیت، خشنود باشند انتظار وضع بهتری را ندارند و لزومی به عوض شدن وضع موجود نمی‌بینند. اگر با تغییر مخالف نباشند؛ اگر فرد، آینده روشنى پیش روى خود ندیده و اعتقادی به امکان تغییر شرایط موجود نداشته باشد، انتظار و امیدی شکل نمی‌گیرد؛ اگر فرد هیچ تلاشى در راه رسیدن به آینده‌ای بهتر و رو به بهبودی نمى‌کند، انتظار او بیجا بوده و توقع او برای رسیدن به وضع بهتر، زیاده‌ خواهی است.

البته ممکن است که دو رکن اول در افرادی وجود داشته باشد، ولی در راستای رکن آخر، قدمی بر ندارند؛ یعنی فردی به وضع موجود راضی نبوده و همیشه منتقد این وضعیت باشد و به دلایلی انتظار داشته باشد که وضع از این که هست بهتر شود، ولی خودش هیچ کاری برای بهتر شدن اوضاع نکند، خود آغاز رنج بیشتر است؛ معمولاً چنین افراد متوقعی، به اندازه توقعشان کمک نمی‌شوند و همیشه به صورت یک فرد منتقد غیرمنطقی باقی می‌مانند.

راز رسیدن چنین افرادی به آرامش و رضایت در زندگی، کم کردن توقع از دیگران و تلاش برای رسیدن به وضع بهتر است. حتی اگر امید او به وضع بهتر، ناشی از وعده دین او باشد، حتماً آن دین برای او وظایفی مشخص کرده است؛ بنابراین کسی‌ که ارکان انتظار را نداشته باشد، به وی نمی‌توان منتظِر اطلاق کرد.

بحث «امید و انتظار در فرهنگ مهدویت» یکی از بحث‌هاى مهمی است که دامنه بسیار وسیع و گسترده‌اى دارد و برای مقابله با ناامیدی و ایجاد فضای پر امید و پر نشاط، مهندسی معنوی خاصی با پی‌ریزی بنیان‌های اجتماعی و فرهنگی شایسته‌ای مدنظر باشد كه با ذائقه اصلی و فطری تمامی انسان‌ها هم‌خوانی داشته باشد.