پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در روایت صحیح و در کتاب صحیح مسلم نقل شده است: «در یکی از روزها، معاویة بن ابوسفیان به سعد دستور داد (به حضرت علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) ناسزا بگوید! سعد از دستور او سرپیچی کرد) معاویه از وی پرسید: به چه سبب علی را آماج ناسزا و دشنامت قرار نمی‌دهی؟ سعد گفت: به خاطر آنکه سه فضیلت از رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) در شأن علی (علیه‌السلام) شنیده‌ام که با توجه به آنها، هیچگاه به سبّ و دشنام آن حضرت، اقدام نمی‌کنم و هرگاه یکی از آنها برای من بود، برای من از شتران سرخ مو دوست داشتنی‌تر بود.»(1) سپس سعد حدیث منزلت، ماجرای جنگ خیبر و آیه مباهله را ذکر می‌کند.
در صحت این روایت از دیدگاه اهل سنت، جای هیچ شک و شبهه‌ای نیست؛ نکته‌ مهم در این روایت آن است که مسلم دوست نداشته است که به ناصبی بودن معاویه تصریح کند، جمله «اَمَرَ مُعَاوِیَةُ بْنُ اَبِی سُفْیَانَ سَعْدًا» را به صورت ناقص آورده و مشخص نیست چه چیزی امر شده است و از ادامه روایت که سؤال از علت دشنام ندادن سعد به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پرسش می‌شود، روشن می‌شود که امر معاویه به سعد، سب امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بوده است.

جدیداً در شبکه های ماهواره ای وهابیت که وظیفه دفاع از ناصبی ها ازجمله معاویه برعهده آنهاست، برای دفاع از او این حدیث صحیح را چنین تفسیر کرده‌اند: در روایت نیامده که معاویه به سعد بن ابی وقاص دستور داده است تا به علی (علیه‌السلام) ناسزا بگوید؛ بلکه از علت ناسزا نگفتن وی به علی (علیه‌السلام) پرسیده است.

در پاسخ به این توجیه می توان گفت:
برخی از علمای اهل سنت ازجمله شارحان صحیح مسلم و حتی ابن تیمیه تئوریسین وهابیت نیز به دستور معاویه به دشنام دادن سعد به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) اعتراف کرده‌اند. ابن تیمیه می‌نویسد: «اما روايت سعد؛ هنگامیكه معاويه به سعد بن أبی وقاص فرمان داد كه علی (علیه‌السلام) را دشنام دهد، وی از سبّ علی (علیه‌السلام) خودداری كرد. معاويه گفت: چه چيزی تو را از سب ودشنام دادن به علی (علیه‌السلام) باز می‌دارد؟ سعد گفت: سه فضيلت از رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) در شأن على (علیه‌السلام) شنيدم كه با توجه به آنها، هيچگاه به سبّ و دشنام اقدام نمی‌كنم كه اگر يكى از آن سه خصلت را در حق من فرموده بود، براى من بهتر و ارزنده‌‏تر از شتران سرخ مو بود؛ اين حديث صحيحی است كه مسلم در صحيحش آن را نقل كرده است.»(2)
مقبل الوادعی نيز از علمای وهابی است كه مشخص کرده دستور چه بوده ولی معاویه را به طور مجهول بیان کرده و در كتابش می‌نويسد: «بعضی از امويين، از سعد بن أبی وقاص خواستند كه علی (عليه‌السلام) را سبّ كند، وی از اين كار خودداری كرد، آنها گفتند: چه چيزی باعث شده است كه علی (عليه‌السلام) را سبّ نمی‌كنی؟»(3)

موسی شاهين لاشين در شرح صحيح مسلم می‌نويسد: «درباره عبارت صحیح مسلم (معاويه به سعد دستور داده)، «مأمور به» محذوف و محتوای دستور به سبب آلوده نشدن زبان به مذمت معاويه، حذف شده است كه در حقيقت، معنای جمله چنين می‌شود: معاويه به سعد بن أبی وقاص دستور داد تا به علی (عليه‌السلام) دشنام و ناسزا بگويد؛ زيرا سعد در حوادث خونين آن زمان گوشه‌گيری را انتخاب كرده بود و به عنوان شخصی كه مدافع علی (عليه‌السلام) بود مشهور شده بود و لذا معاويه گفت: چه چيزی مانع دشمنی تو با علی (عليه‌السلام) شده است؟» سپس در نقد كلام نووی، شارح دیگر صحیح مسلم می‌نویسد: «نووی تلاش می‌كند تا معاويه را از اين دستور زشت تبرئه كند و لذا در توجيه آن، به قول ديگران پرداخته است؛ ولی اين توجيه تأسف بار و دور از حقيقت است؛ زيرا مستندات تاريخی ثابت می‌کند كه معاويه دستور لعن و سب علی (عليه‌السلام) را صادر كرده است و نيازی به تبرئه وی نيست؛ چون معصوم از خطا و لغزش نيست. با همه اينها بر ما واجب است كه از وارد كردن نقص بر اصحاب رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) پرهيز كنيم؛ اگر چه ناسزا گويی به علی (عليه‌السلام) از زمان معاويه امری واضح و روشن است.»(4) ملاعلی قاری،(5) محب الدین طبری(6) و قندوزی(7) از علمای اهل سنت نیز به دستور معاویه به سعد در دشنام دادن به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) اقرار کرده‌اند.

بنابراین در مورد حدیث صحیح مسلم می توان به صورت قطعی گفت که معاویه به سعد دستور داد که به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) دشنام دهد و در موارد دیگری در تاریخ آمده است که معاویه به احنف بن قیس، عقیل و ... دستور می‌دهد بر منبر بروند و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را دشنام گویند و یا همین سفارش را به مغیره می‌کند؛ معاویه در عراق و شام و دیگر بلاد اسلامی به مردم دستور داد تا علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) را سبّ کنند؛ خودش نیز در خطبه‌ها حضرت علی (علیه‌السلام) را سب می‌کرد، به گونه‌ای که به عنوان سنّت بنی‌امیه در جامعه جا افتاد.(8)

در مورد شخص امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در صحیح مسلم آمده که بغض حضرت نشانه نفاق است. ابن حجر عسقلانی به نقل از یحیی بن معین نقل می‌کند: «کسی که یکی از صحابه پیامبر را فحش دهد، دجّال است و هیچ روایتی را نباید از او نقل کرد و لعنت خدا و ملائکه و تمام مردم بر او باد.»(9) و ذهبی می‌گوید: «کسی که کوچکترین اهانتی به صحابه کند یا آنها را مورد دشنام قرار دهد، از دین و ملت اسلام خارج شده است.»(10) یعنی این دشنام دادن را مساوی با کفر قلمداد می‌کند. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز جزء صحابه و از برترین آنهاست.

پی‌نوشت:
1. «عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدِ بْنِ اَبِی وَقَّاصٍ عَنْ اَبِیهِ قَالَ اَمَرَ مُعَاوِیَةُ بْنُ اَبِی سُفْیَانَ سَعْدًا فَقَالَ مَا مَنَعَکَ اَنْ تَسُبَّ اَبَا التُّرَابِ فَقَالَ اَمَّا مَا ذَکَرْتُ ثَلَاثًا قَالَهُنَّ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَنْ اَسُبَّهُ لَاَنْ تَکُونَ لِی وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ: ...» مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، ج۷، ص۱۸۷۱، کتاب فضائل الصحابة، باب من فضائل علی بن ابی‌طالب رضی الله عنه.
2. «وأما حديث سعد لما أمره معاوية بالسب فأبى فقال ما منعك أن تسب علي بن أبی طالب؟ فقال ثلاث قالهن رسول الله صلى الله عليه وسلم فلن أسبه لأن يكون لی واحدة منهن أحب إلی من حمر النعم الحديث، فهذا حديث صحيح رواه مسلم فی صحيحه.» ابن تیمیه، منهاج السنة، ج3، ص15، دار الكتب العلمية، 1420 هـ.
3. «ودعا بعض الأمويين سعد ابن وقاص ليسبّ عليا، فما فعل، قالوا: ما منعك أن تسب علياً؟» مقبل بن هادی وادعی، تحفة المجيب علی اسئلة الحاضر والغائب،‌ ص9، دار الآثار، يمن، 1426 هـ.
4. «أمر معاوية بن أبي سفيان سعدا» المأمور به محذوف، لصيانة اللسان عنه، و التقدير: أمره بسب علي رضي الله عنه، و كان سعد قد اعتزل الفتنة (حرب علی مع خصومه) ولعله اشتهر عنه الدفاع عن علی. فقال: (ما منعك أن تسب أبا التراب)؟ معطوف علی محذوف، والتقدير: امر معاويه سعدا أن يسب عليا، فأمتنع، فقال له: «ما منعك».» «ويحاول النووی تبرئة معاوية من هذا السوء،‌ فيقول: قال العلماء.» «وهذا تأويل واضح التعسف والبعد، والثابت أن معاوية كان يأمر بسب علی، وهو غير معصوم فهو يخطئ،‌ ولكننا يجب أن نمسك عن أی انتقاص من أصحاب رسول الله صلی الله عليه وسلم، و سب علی فی عهد معاوية صريح.» موسی شاهين لاشين، فتح المنعم شرح صحيح مسلم، ج9، ص332،‌ دار الشروق،‌ مصر.
5. ملاعلی قاری، مرقاة المفاتيح فی شرح مشكاة المصابيح، ج11، ص287. «عن سعد قال أمر معاوية سعدا أن يسب أبا تراب فقال أما ما ذكرت ثلاثا قالهن رسول الله ...»
6. محب الدین طبری، الرياض النضرة، مصر، ج2، ص188. «عن سعيد قال أمر معاوية سعدا أن يسب أبا تراب فقال أما ما ذكرت ثلاثا قالهن رسول الله ...»
7. قندوزی، ينابيع المودة لذوی القربى، ج2، ص119. «عن سهل بن سعد عن أبيه قال: أمر معاوية بن أبی سفيان سعدا أن يسب أبا تراب، قال: أما ما ذكرت ثلاثا قالهن رسول الله ...»
8. «سب و لعن امیرالمؤمنین (ع)، سنتی که معاویه ایجاد کرد»
«سفارش معاویه به مغیره، در دشنام دادن به امیرالمؤمنین (ع)»
9. «کلّ من شتم عثمان او طلحه او احداً من اصحاب رسول الله دجّال لایکتب عنه و علیه لعنه الله و الملائکه و الناس اجمعین.» ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، دارالفکر، بیروت، لبنان، ج1 ص447.
10. «فمن طعن فیهم او سبّهم فقد خرج من الدین و مرق من مله المسلمین.» ذهبی، الکبائر، دارالندوه، بیروت، لبنان، ج1، ص237.