پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اخیراً ادعا شده که نسب حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) کُرد است. این ادعا بر اساس منابع کهن و تاریخی نادرست است. از این رو در ادامه به طور اختصار به دلایل نادرستی این ادعا اشاره خواهد شد.

در میان اهل اَنساب و مورخان، ظاهراً اختلافی وجود ندارد که نام پدر حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) تارخ یا تارح بوده و نَسَب آن بزرگوار را تا به حضرت نوح(علیه‌السلام)، چنین نوشته اند: ابراهیم بن تارخ بن ناحور بن سروج بن رعوبن فالج بن عابر بن شالح بن ارفخشد بن سام بن نوح(علیه‌السلام)(پیدایش، 10: 35).

درباره منشأ و نسب کردها نقل های گوناگون و عجیبی وجود دارد که هیچ گونه قطعیتی درباره این نقل ها و روایات در کار نیست. در میان این نقل ها آنچه با بحث ما تناسب بیشتری دارد، سامی بودن نژاد کردها است. برخی مورخان و نسب شناسان، نسب کردها را همانند حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) به سام فرزند حضرت نوح(علیه‌السلام) رسانده اند که به تناسب بحث در ادامه به آنها اشاره می شود:
1. قلقشندی می نویسد: «آن ها از بنی(فرزندان) ایران بن آشور بن سام بن نوح هستند.»(1)
2. مؤلف تاج العروس از محمد افندی الکردی نقل می کند که کردها از نسل کرد بن کنعان بن کوش بن حام بن نوح هستند.(2)
3. بعضی از نسب شناسان ذکر کرده اند که کردها از نسل کرد بن مرد بن یافث بن نوح هستند.(3)

اولاً همان گونه که اشاره شده است، درباره نسب کردها اختلاف جدی وجود دارد. تنها بر اساس یک قول، نسب کردها به سام می رسد اما با این تفاوت که کردها از طریق آشور اما حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) از طریق ارفخشد به سام می رسند. در هر صورت نسب ابراهیم(علیه‌السلام) به کرد نمی رسد بلکه هم نسب کردها و هم نسب حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) نهایتاً به سام بن نوح می رسند. نه کردها از نسب حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) هستند و نه حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) از نسب کردها. نسب آنها در طول به همدیگر نمی رسد.

بنابراین کُرد بودن حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) همانگونه که بیان شده است، قابل اثبات نمی باشد.

ثانیاً نسب تمام بشر نظیر عرب، کرد، فارس، ترک و روم به حضرت آدم(علیه‌السلام) می رسد و همه فرزندان ایشان هستند و به مرور زمان و در گذر تاریخ، همچون فارس، ترک، عرب و کرد مستقل شده اند.

برای مثال درباره حضرت اسماعیل(علیه‌السلام) نقل شده که ایشان منشأ ایجاد عرب شده است. اینکه بگوییم حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) از نژاد اصیل عرب نبوده است، مطلب درستی است؛ زیرا برخی از منابع کهن نسب ‌شناسی، نسب تمام قبایل عرب، حتى اعراب قحطانی را به حضرت اسماعیل(علیه‌السلام) رسانید‌ه‌ اند و او را ابو العرب خوانده ‌اند.(4)

در روایات چنین آمده است که اسماعیل(علیه‌السلام) وقتی وارد طایف جرهم در اطراف مک شد و ازدواج کرد، زبان عربی را آموخت(5) و حتى آنگاه که به هنگام بنای کعبه با پدر خود سخن می‌گفت، ابراهیم به زبان خویش یعنی زبان اَکَدی(6) یا بابلی خطاب می‌ کرد و اسماعیل(علیه‌السلام) به عربی پاسخ می ‌داد و تفاهم حاصل می‌ شد(7).

عرب ‌زبانیِ اسماعیل در روایات به اندازه ‌ای مورد توجه بوده که گاه، او نخستین کسی دانسته شده که به زبان عربی تکلم نموده است(8). در برخی روایات، حتى نخستین کتابت عربی را نیز به او نسبت داده ‌اند(9).

خداوند درباره حکمت طایفه طایفه شدن انسان ها می فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ(حجرات، ۱۳)؛‏ ای مردمان ! ما شما را از مرد و زنی ( به نام آدم و حواء ) آفریده‌ ایم، و شما را تیره تیره و قبیله قبیله نموده‌ ایم تا همدیگر را بشناسید( و هر کسی با تفاوت و ویژگی خاص درونی و بیرونی از دیگری مشخص شود و در پیکره جامعه انسانی نقشی جداگانه داشته باشد). بی ‌گمان گرامی ‌ترین شما در نزد خدا متقی‌ترین شما است. خداوند مسلّماً آگاه و باخبر( از پندار و کردار و گفتار شما و از حال همه‌کس و همه چیز) است.‏»

بر اساس این آیه شریفه، مبنای برتری انسان ها در نژاد و نسب نظیر کرد، فارس، ترک، عرب و غیره نیست بلکه مبنای برتری تنها در تقوی و دوری از محرمات است. بنابراین آنچه که در نهایت در مورد کردها همانند سایر اقوام می توان گفت این است که آنان دارای نژادی مستقل از سایر اقوام می باشند که به مرور زمان و در گذر تاریخ، مستقل شده اند.

نتیجه آنکه کُرد بودن حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) در نسب درست نیست؛ زیرا بر اساس یک قول در نسب، کردها به آشور فرزند دوم سام و حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) به ارفخشد فرزند سوم سام می رسند. افزون بر این، اقوام و نژادها به مرور زمان به وجود آمدند، برای مثال عرب از حضرت اسماعیل(علیه‌السلام) و کردها چند نسل پس از آشور یا حام یا یافث از فرزندان حضرت نوح(علیه‌السلام) که در این جهت کردها و حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) نسبی متفاوت از همدیگر دارند که در طول به همدیگر نمی رسند.

پی نوشت:
1. احمد بن علی قلقشندی، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، تحقیق یوسف علی طویل، دمشق: دارالفکر، ۱۹۸۷م، ج ۱، ص۴۲۳- ۴۲۴
2. مرتضی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق مجموعه ای از محققین، بی جا: دارالهدایه، بی تا، ج ۹، ص ۱۰۴
3. احمد نویری، نهایه الارب فی فنون الادب، تحقیق مفید قمیحه و جماعه، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۴م، ج ۲، ص ۳۰۷
4. ر.ک: ابن‌هشام، السیرة النبویة، قاهره: مصطفى سقا، ۱۹۳۶م، ج ۱، ص ۸؛ علی بن حسین مسعودی، اثبات الوصیه، نجف: کتابخانه حیدریه، بی ‌تا، ص 34).
5. احمد بیهقی، دلائل النبوة، بیروت: عبدالمعطی قلعجی، ۱۹۸۵م، ج ۱، ص ۴۹
6. زبان اکدی یک زبان سامی بود که بین آشوریان و بابلیان باستان رایج بود و آنان به این زبان سخن می گفتند.
7. احمد ثعلبی، عرایس المجالس(قصص الانبیاء)، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۹۸۱م، ص ۸۸؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ص ۳۲
8. محمد ابن ‌سعد، کتاب الطبقات الکبیر، لیدن: ادوارد زاخاو، ۱۹۰۴-۱۹۱۸م، ج ۱، ص ۲۴؛ عمرو جاحظ، البیان و التبیین، بیروت: دار الکتب العلمیه، بی ‌تا، ج ۳، ص ۱۴۴- ۱۴۵
9. ابن‌عبدربه، احمد، العقد الفرید، بیروت: احمد امین، ۱۹۸۲م، ج ۴، ص ۱۵۷