پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حیدرعلی قلمداران یکی از سران جریان قرآنیون معاصر است که منکر حجیت احادیث هستند و معتقدند که بسیاری از احادیث شیعه بر خلاف اصول عقلی است. وی در یکی از کتب خود در زمینه انکار امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (علیه‌السلام) می‌نویسد: «یكی از آيات قرآن را كه قائلين وجود نص بر امامت و خلافت علی (علیه‌السلام) دليل بر مدعای خود گرفته‌اند، اين آیه مباركه است: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ  وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ  وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ [مائده/67] ای پیامبر! آنچه از خدا بر تو نازل شد (به خلق) برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و اداء وظیفه نکرده‌ای و خدا تو را از (شر) مردمان محفوظ خواهد داشت.» در حالی كه سياق و مضمون اين آيه با ادعای ايشان به هيچ وجه سازگار نيست؛ زيرا آيات سوره مائده از آيه 13 به بعد در مقام مذمت اهل كتاب (يهود و نصاری) نازل شده است.»

در پاسخ به این ادعای قلمداران باید گفت تفاسیری که بزرگان و علما در ذیل این آیه آورده اند، بی اساس بودن این ادعای قلمداران را نشان می دهد؛ به عنوان مثال ابن أبی حاتِم رازی در تفسير خود روایتی را از ابوسعيد خدری نقل كرده‌ كه اين آيه درباره علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) نازل شده است[2] و سيوطی و شوكانی نیز اين روايت نقل كرده‌اند.[3]

فخر رازی هم که از مفسران بزرگ اهل سنت است و تفسير قوى و مشروحى دارد، پس از بيان نُه احتمال در تفسير آيه فوق، ولايت امير مؤمنان علی (علیه‌السلام) را به عنوان دهمين احتمال مطرح مى‌سازد و آن را نظر بسیاری از صحابه بیان می‌کند.
متن كلام فخر رازى به شرح زير است: «اين آيه در مورد على بن أبی طالب (علیه‌السلام) نازل شده است؛ هنگامى كه اين آيه شريفه نازل شد، پيامبر اكرم (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) دست على (عليه‌السلام) را گرفت (و بلند كرد) و فرمود: «هر كس كه من مولاى او هستم پس اين على هم مولى و رهبر اوست. پروردگارا! كسانى كه ولايت على را پذيرفته‌اند دوست بدار و كسانى كه با او به دشمنى‏ برخاسته‌اند دشمن بدار!» سپس خلیفه دوم  با على (عليه‌السلام) ملاقات كرد و به آن حضرت عرض كرد: «اى فرزند ابو طالب! اين فضيلت و مقام بر تو مبارك باشد. تو از امروز مولا و رهبر من و همه مردان و زنان مسلمان شدى!» ابن عباس و براء بن عازب و محمد بن علی و ... این نظر را پذیرفته اند.»[4]

حاکم حسکانی نیز در این باره چنین بیان می دارد: «أَمَرَ اللَّهُ مُحَمَّداً أَنْ یَنْصِبَ عَلِیّاً لِلنَّاسِ، لِیُخْبِرَهُمْ بِوَلَایَتِهِ، فَتَخَوَّفَ رَسُولُ اللَّهِ، أَنْ یَقُولُوا حَابَى ابْنَ عَمِّهِ، وَ أَنْ یَطْعَنُوا فِی ذَلِکَ عَلَیْهِ، فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِ:یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ‌الْآیَةَ، فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ بِوَلَایَتِهِ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ.[5] خداوند به پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) امر کرد تا خلافت علی را به مردم اطلاع دهد. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دلهره داشت و می‌ترسید از اینکه مردم طعنه بزنند و بگویند: پسر عموی خود را به جانشینی خود انتخاب کرده است، تا اینکه خداوند به او وحی فرستاد و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هم در غدیر موضوع ولایت را مطرح کرد.»

نتیجه اینکه احاديث و روايات و گفتار بسیاری از صحابه و راویان و نظرات مفسّرين و دانشمندان دلالت دارد كه آيه تبليغ پيرامون ولايت اميرالمؤمنين على (عليه‌السلام) نازل شده است و ادعای قلمداران در این مورد هم مغرضانه و بی اساس است.

پی‌نوشت:
[1]. قلمداران، حیدر علی، شاه راه اتحاد، ص144.
[2]. ابن ابی حاتم، تفسير رازی، ج4، ص1172. «عَنْ عَطِيَّةَ الْعَوْفِيِّ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ فِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ.»
[3]. سیوطی، جلال الدین، در المنثور، ج3، ص117.
[4]. مفاتيح الغيب، فخرالدين رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، دار احياء التراث العربى، بيروت، 1420 هـ ق، چاپ سوم، ج12، ص401.
[5]. شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، حسکانى، عبید الله بن احمد، انتشارات وزارت ارشاد اسلامى، تهران، 1411هـ ق، چاپ اول، ج1، ص256.