پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از ادلّه شیعه برای اثبات تعیین شدن امام علی (علیه السلام) به‎عنوان جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله)، سیره دائمی ایشان در قراردادن جانشینی مشخص برای خود، در مواقع سفر بوده است.[1] اثبات این مطلب به‎‌راحتی با رجوع به کتب سیره و تاریخ صدر اسلام امکان‎پذیر است.
اولین غزوه‎ای که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آن شرکت نمود، غزوه «ودّان» است که طبق نقل ابن‎هشام، پیامبر (صلی الله علیه و آله) «اسْتَعْمَلَ عَلَى الْمَدِينَةِ سَعْدَ بْنَ عُبَادَةَ.[2] سعد بن عباده را بر مدینه گماشت.»
غزوه‎‌ی بعدی «بُواط» نام داشت که ایشان، سائب بن عثمان بن مظعون را به‎‌جانشینی در مدینه نصب نمودند.[3] و این سیره در تعیین جانشین برای مدینه هم‌چنان ادامه دارد تا آخرین غزوه پیامبر (صلی الله علیه و آله) که ایشان امام علی (علیه السلام) را برای حفاظت از اهل خویش تعیین نموده و «اسْتَعْمَلَ عَلَى الْمَدِينَةِ مُحَمَّدَ بْنَ مَسْلَمَةَ الْأَنْصَارِيَّ.[4] محمّد بن مسلمه انصاری را بر مدینه گماشت.»
بنابراین اوّلا این سیره مستمرّ ایشان نشان می‎دهد وقتی برای یک سفر چند ماهه، امّت نیازمند جانشینی منصوب از طرف رسول الله (صلی الله علیه و آله) بوده است، چه‌طور ممکن است ایشان برای بعد از رحلت و فراغ طولانیشان با امّت، جانشینی تعیین ننموده باشند؟! و ثانیاً این سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشان‎گر صحّت نظر شیعه نسبت به ماجرای «قلم و دوات» است که وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آخرین روزهای عمر شریفشان از صحابه طلب قلم و دوات می‎کنند تا چیزی را بنویسند که امّت بعد ایشان گمراه نگردند، مسلّماً ایشان درصدد معرفّی جانشینانشان برای آخرین بار بوده‌‎اند.[5]

پی‎نوشت:

[1]. علامه حلی، کشف المراد: ص188، قم: مؤسسه امام صادق (علیه السلام)، 1375 ش.
[2]. ابن هشام، السيرة النبوية: ج1، ص591، مصر: مطبعة مصطفى البابي الحلبي وأولاده، الطبعة الثانية، 1375هـ.
[3]. همان، ج1، ص598.
[4]. همان، ج2، ص519.
[5]. «صحت حدیث قرطاس (دوات و قلم)»