پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ با شنیدن کلمه احضار روح، در ذهن انسان سوالاتی پیش می‌آید. در این‌جا به چند سوال مهم و رایج در موضوع احضار روح خواهیم پرداخت.

- آیا احضار ارواح واقعیت دارد؟ احضار روح و ارتباط با ارواح امری ممکن است. یعنی از نظر عقل محال نیست و می‌‏شود کسانی پیدا شوند که بتوانند با روح فردی ارتباط برقرار کنند.  آيت الله جوادی آملی در اين‌باره می‌‏گويند: «اين‌كه برخی می‌‌گويند: ما با ارواح موكّل سماوات يا با فرشتگان يا جنيان يا با ارواح مؤمنان يا زندگان ارتباط برقرار كرديم، راه اثبات ندارد، حتی برای خودشان، هر چند ثبوتاً ممكن است كه آدمی با فرشته‌‏ای موكّل آسمان يا زمين يا شياطين انس و جن يا با ارواح مردگان و زنده ارتباط برقرار كند. زيرا آن‏‌ها مجردند و انسان هم دارای روح مجردات و مجرد می‌‏تواند با مجرد ديگر ارتباط برقرار كند. اما راه اثبات اين مسئله آسان نيست. به هر روی اگر كسی مدّعی ارتباط بود، دليلی برای اثبات ندارد».[1] روح و ارتباط با ارواح، سابقه‌ای به بلندای تاريخ باورهای دينی انسان دارد. و به همین دلیل است که مشاهده می‌کنیم  كه هيچ‌گاه تاريخ زندگی بشر، خالی از سحر و جادو و رمل و كهانت و... نبوده است. كه بسياری از آن‌ها به نوعی مدعی ارتباط با ارواح بوده‌اند. در قرون اخير و با گسترش روانشناسی و روان كاوی، اين دغدغه‌ها منجر به تدوين علمی به نام اسپریتيسم شده است. دانشمندان، در اين باره تحقيق كرده و با ديدن برخی شواهد، صحّت موضوع ارتباط با ارواح را اعلام كرده‌اند. برخی از اين شواهد عبارتند از: سخن گفتن روح به غير از زبان مادری، حلّ مسائل پيچيده رياضی به وسيله‌ی كسانی كه آمادگی لازم را نداشته‌اند، نوشتن مطالبی برروی الواحی كه در صندوق در بسته و مهر و موم شده قرار داشته‌اند، ارتباط كودكان با ارواح... مثلاً ارتباط برادر علامه طباطبایی، مرحوم آیت الله الهی (ره) با روح پدرش و البته به واسطه یکی از شاگردانش، یا ارتباط مرحوم آیه العظمی بهاء الدینی (ره) با روح فرزندش بعد از مرگ و...[2]

- آیا هر شخصی می‌تواند احضار روح کند؟ خیر. تنزّل دادن مسأله‌ای به اين مهمی تا آن‌جا كه هر كس با پهن کردن بساط یک نعلبكی يا استكان يا ميزگرد چرخانی که درست كرده و عده‌ای مرد و زن و كوچك و بزرگ دور آن جمع کند تا  يك شب روح فلان مرده را حاضر كنند و شب ديگر روح شخصی دیگر و گل بگويند و گل بشنوند، از مسائلی است که جز شیادی نام دیگری نمی‌توان بر آن نهاد. این نکته لازم است گفته شود که در بیشتر موارد احضاری که صورت می‌گیرد، احضار فرد مورد نظر نبوده بلکه احضار جن بوده است. احضار جن امری رایج بین جادوگران و رمال‌هاست که بیشتر برای کسب اطلاعات صورت می‌گیرد و مشاهده شده فرد مراجعه کننده آسیب‌های جدی از طرف اجنه و شیاطین دیده است.

- آیا شخص احضار کننده باید حتما مسلمان و با درجه ایمانی بالا باشد؟ خیر. با سیر در وقایع تاریخی می‌توان دست یافت که افراد معمولی نیز ارتباط با ارواح گرفتند. «شاعول» در زمان حضرت موسی (علیه‌السلام) توسط شخصى روح «شمويل» را حاضر كرد و هم چنين «رمن‌ها» ارواح اجداد خود را احضار مى‌كردند. «يونانى‌ها» نيز در احضار ارواح دستى داشتند. «نزن» امپراطور روم، عده‌اى را براى احضار روح مادرش دعوت كرد. خلاصه آن كه، «كاهنين» مصر و «لاماهاى» تبّت، و «مغ‌هاى» ايران و «براهمه‌ى» هند از ديرباز علم احضار ارواح را مى‌دانستند. در قرون وسطا، احضار، اولين بار توسط دختران «ميس فوكس» آلمانى در سال 1848 انجام گرفت و كسى كه آن را جزء علم مثبت قرار داد «الان كاردك» بود كه بعد از ده سال تلاش، كتاب ارواح را چاپ كرد و بعد از او «ويليام كردك» و «گابريل»، پيشرفت شگفت انگيزى در اين دانش به وجود آوردند.[3] باید دانست که احضاركننده روح، دارای جایگاه ویژه‏‌ای نیست تا چه رسد به این‌كه برای چنین ویژگی او، ثواب و پاداشی در نظر گرفته شود. اگر چنین ویژگی برای زندگی فردی و اجتماعی و حتی اُخروی افراد دستاوردی داشت، به یقین ائمه معصومین (علیهم‌ السلام)، شیعیان و یا حتی اصحاب خاص خود را به چنین رویكردی ترغیب می‏‌نمودند و حال این‌كه آن برگزیدگان الهی، شیعیان خود را به انجام تكالیف و پرهیز از گناه، ترغیب و آنان را از رفتار بیهوده‌‏ای كه فرصت عبادت خداوندی و تلاش در آبادانی دین و دنیا را از آنان می‌‏گیرد، بر حذر داشته‌‏اند.

- با توجه به احضار ارواح، آیا ارواح بعد از مرگ سرگردانند؟ خیر. ما چیزی با عنوان ارواح سرگردان نداریم. و طبق نصوص ارواح پس از مرگ و بعد از جدایی از بدن بلافاصله وارد عالم برزخ می‌شود و سیر و حرکت خود را آغاز می‌کند.

پی‌نوشت:

[1]. جوادی آملی، عبدالله، تفسير موضوعی قرآن مجيد، تهران، مركز نشر فرهنگی رجاء، اسراء، ج 1، ص 119 - 120.
[2]. برای خواندن وقایع به «دانشنامه رشد» مراجعه کنید.
[3]. حسين الماسيان، قواى نامرئى در بيان علوم،  انتشارات گوتنبرگ، ص 102.