موضوع خلافت و جانشینی پیامبر گرامی اسلام از جمله موارد اختلافی بین مسلمانان است که برای شایستگی امر خلافت ، تنها راه رسیدن به فرد لایق و شایسته، برسی صلاحیت‌ها و نقاط مثبت و منفی در زندگی ایشان است که می‌تواند راه را برای به دست آوردن حقیت در پیش روی ما باز کند. که تاریخ با بیان نکات و حوادث آن زمان این امکان را فراهم آورده است.

شيعيان وقتى نام پيامبر اكرم (صلی الله عليه و آله و سلم) را بر زبان می‌آورند يا به قلم می‌نویسند، می‌گويند: «صلی الله علیه و آله و سلم»، در حالى‌كه اهل‌سنت، كلمه (آل محمد) را حذف می‌کنند و می‌نویسند: «صلی الله علیه و سلم» و اين در حالى است كه وقتى به مجامع حديثی اهل‌سنت مراجعه می‌كنيم، می‌بينيم كه رسول خدا از فرستادن صلوات ابتر و بدون ذكر آلش منع کرده است.

زمانی که خلافت و جانشینی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در دستان عثمان قرار گرفت، خلیفه سوم با همان رویکرد خلیفه دوم با معاویه معامله کرد و ادامه دهنده همان سیاست‌های دوگانه خلیفه دوم نسبت به معاویه بود، چرا که برای تثبیت و استحکام پایه‌های حکومت معاویه تلاش مضاعف را در دستور کار خود قرار داد.

بعد از رحلت پیامبر اکرم و جریان سقیفه، جانشینی آن حضرت با دسیسه‌های برخی از اصحاب فرصت طلب از محل اصلی خود خارج گردید و به افرادی رسید که به اقرار خودشان بهتر از دیگران نبودند، و با مرگ ابوبکر خلافت به یار دیرینش رسید. که او هم با منش اسلامی فاصله زیادی داشت و هیچ صفت پسندیده‌ای که بشود او را خلیفه مسلمانان نامید، نداشت.

تاریخ اسلام خود شاهد کارشکنی‌های برخی از اصحاب پیامبر اسلام بوده، بطوری که پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و به قدرت رسیدن ابوبکر، بزرگ خاندان بنی‌امیه یعنی ابوسفیان سر به مخالفت برداشت، او نمی‌توانست تحمّل کند که افرادی از طبقات پائین قریش به حکومت برسند و بنی‌امیه، از قدرت محروم بمانند.

معاویه کسی بود که در اوج برخورد جاهلیت با اسلام، لحظه‌ای از سردمداران کفر دوری نگزید، حتی روزی که پدرش ظاهراً به اسلام گروید، او را، با اشعاری نکوهش و مورد هجمه قرار داد و اگر این اشعار را بخوانیم، خواهیم فهمید که دشمنی معاویه با اسلام، حتی از پدرش ابوسفیان که محور شرارت و سردمدار جنگ‌های خونین بر علیه پیامبر بود، بیشتر است.