پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ یکی از راهکارهای مهم امیدآفرینی رهایی از غفلت و توجه و تمرکز بر جنبه‌های از حیات، باور و نگرش نظیر توجه به امور مطلوب در حال یا آینده جهان است.

«غفلت» در لغت ضدّ توجه و یقظه و در واقع سهو و لغزشى است كه از كمى مراقبت و كمى توجّه و بیداری، عارض انسان می‌شود.[1] در نگرش قرآن، غفلت، رذیله‌ای است که انسان را به سقوط می‌کشاند و تا سرحدّ حیوان، بلکه پست‌تر تنزّل می‌دهد. ویژگی غفلت برای کسانی مطرح است که حقایق اصلی عالم به گوش آنها رسیده است و یا نشانه‌های حق را در عالم دیدند، اما با این وجود به غفلت و فراموشی خود ادامه می‌دهند. به فرمودة قرآن کریم، اینان، کوران و کران واقعی هستند.[2]

از مهم‌ترین علائم غفلت، عدم توجه انسان نسبت به امور حال و آینده است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در پاسخ «شمعون»، یکی از مسیحیان معروف زمان خود، که از علائم غافلان پرسیده بود، فرمودند: «نشانه‌های غافل چهار چیز است: نابینایی(یعنی بستن چشم بر روی حقایق)، سهو، لهو و نسیان.»[3] تفاوت سهو و نسیان در این است که «نسیان» به معنی فراموش کردن حوادث و امور گذشته است، ولی «سهو» به معنی عدم توجه به اموری است که انسان بایستی در حال و آینده به آن‌ها توجه کند.[4]

یکی از مصادیق غفلت نسبت به امور آینده، غفلت از حجت حیّ و غایب خداوند و حکومت مطلوب عدل و صلحی است که ایشان در آینده جهان برقرار می‌کند. اگر تا به این حد از این موضوع حیاتی غفلت نمی‌شد، وضع و حال و روز مردم جهان، به این صورت که امروز هست، نبود.

رهایی از این غفلت بیان شده، در واقع توجه و تمرکز انسان نسبت به این امر مطلوب و صلح و آرامش بی‌نظیر در آینده است که با تحقق آن، جهانیان از ظلم و بی‌عدالتی رهایی می‌یابند. صلحی که تاکنون در هیچ‌کدام از حکومت‌های عادل گذشته، نظیر حکومت حضرات سلیمان و یوسف(علیهم‌السلام) محقق نشده است و به تصریح معصومان(علیهم‌السلام)، مصداق کامل آن به وسیله امام مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) محقق می‌شود.[5]

انتظار و آرزوی وقوع امر خیری که مسرّت بخش و شادکننده است را امید گویند. یکی از امور مهم که امید و انتظار برای وقوع چنین اموری را در انسان ایجاد می‌کند، توجه به این امور مطلوب و دوست‌داشتنی نظیر صلح جهانی موعود است که هر انسان دین‌داری آرزوی آن را دارد. اینکه انتظار داشته باشیم انسان به طور ناگهانی امیدوار شود، انتظار بی‌جایی است و صحیح نیست. برای داشتن امید به روزهای مطلوب در آینده، لازم است بر جنبه‌های از حیات، باور و نگرش توجه و تمرکز کرد و غفلت از آن را از خود دور کند.

 در مرحله پس از آمدن امید و انتظار است که انسان در مسیر تحقق آن امر خیر و مسرت بخش، گام برمی‌دارد؛ زیرا اگر اميد و آرزو نباشد، انسان برای هيچ امری، قدمى بر نخواهد داشت. در روایات آمده است که اگر اميد و آرزو نبود، هيچ مادرى فرزندش را شير نمى‏‌داد و هيچ باغبانى نهالى نمى‏‌كاشت.[6]

آری؛ یکی از راهکارهای مهم امیدآفرینی در جامعه، رهایی از غفلت نسبت به امور حال و آینده و توجه و تمرکز بر جنبه‌های از حیات، باور و نگرش نظیر باور به صلح و آرامش بی‌نظیر و بی‌سابقه در آینده است که با تحقق آن، جهانیان از ظلم و بی‌عدالتی رهایی می‌یابند.

پی‌نوشت:
[1]. سيد على اكبر قرشى، قاموس قرآن‏، چاپ ششم، ‏تهران‏: دار الكتب الإسلامية، 1371، ج‏5، ص 112؛ حسين بن محمد راغب اصفهانى، مفردات ألفاظ القرآن‏، بيروت‏: دار القلم، 1412 ق‏، ص 609
[2]. اعراف، 179
[3]. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، چاپ دوم‏، بيروت، دار إحياء التراث العربي، 1403ق، ج 1، ص 122
[4]. ناصر مکارم، الاخلاق فی القرآن، قم: مدرسة الامام علی‌بن ابی طالب، 1383، ج 2، ص 324
[5]. سيدمحمدحسین طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، چاپ پنجم، قم، جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم،‏ 1417ق ، ج15، ص155- 158؛ فضل بن حسن طبرسی‏، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران: ناصرخسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج‏7، ص240
[6]. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج ‏74، ص 173