آنان معتقدند که شیعه عبارت «حیّ علی خیر العمل» را به اذان افزوده و این بدعت است، در حالی‌که از مسلّمات تاریخی و یقینی است که در زمان پیامبر اکرم این جمله در اذان وجود داشته و جالب‌تر این‌که بزرگان اهل سنت مانند ابن ابی‌شیبه (استاد بخاری) این‌چنین می‌گوید که: «علی بن حسین هرگاه اذان می‌گفت پس از حیّ علی الفلاح، حیّ علی خیر العمل می‌گفت و می‌فرمود اذان اولیه این چنین بوده است.»[1] و متقی هندی می‌نویسد: «بلال در اذان صبح خود «حیّ علی خیر العمل» می‌گفت.»[2] و شنقیطی می‌گوید: «... فرزند عمر در اذان خود «حیّ علی خیر العمل» می‌گفت چنان‌که بلال نیز گاهی چنین اذان می‌گفت. هم‌چنین علی بن الحسین می‌فرمود اذان اولیه این چنین بوده است.»[3] و ابن‌حجر عسقلانی در لسان المیزان می‌گوید: «... ابومحذوره گفته: جوان بودم که پیامبر به من فرمود در آخر اذان خود «حیّ علی خیر العمل» بگو.»[4]
اما تهمت زنندگان به تشیع آن زمان که نوبت به اذان گفتن خودشان می‌شود هیچ نمی‌گویند، در حالی‌که آن‌ها باید پاسخ دهند که چرا در حالی‌که در اذان رسول خدا جملاتی مانند «الصلاه خیر من النوم» «السلام علیک ایها الامیر...» «الصلاه یرحمک الله» و... وجود نداشته و در زمان خلیفه دوم و خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس این عبارات را به اذان افزودند.
مثلاً در کتب آنان وارد شده که: «موذن نزد عمر آمد تا وقت نماز صبح را به او خبر دهد که دید او در خواب عمیقی فرو رفته است و برنمی‌خیزد، موذن فریاد زد «الصلاه خیر من النوم» و عمر با شنیدن این جمله دستور داد تا از آن پس این عبارت را در اذان صبح قرار دهند.»[5]
جالب این‌که ابن حزم اندلسی می‌گوید: «ما این عبارت را قبول نداریم، چرا که چنین چیزی از رسول خدا به ما نرسیده است.»[6] و سرخسی نیز در کتاب خود می‌گوید: «ابویوسف روایت کرده، اشکال ندارد که حاکم را با گفتن «الصلاه خیر من النوم» به نماز دعوت کرد و به این جهت به درب منزل او آمده و بگوید: السلام علیک ایهاالامیر و رحمه الله و برکاته. سپس دوبار «حیّ علی الصلاه» دوبار «حیّ علی الفلاح» و سپس «الصلاه یرحمک الله» بگوید، زیرا حاکم مشغول رتق و فتق امورات مسلمانان است.»[7]
در نتیجه آیا این موارد حذف و اضافه در اذان که به اقرار بزرگان اهل سنت به وجود آمده، بدعت در دین به شمار نمی‌رود و تنها جمله «حیّ علی خیر العمل» در اذان شیعه بدعت محسوب می‌شود؟ فاعتبروا یا اولی الابصار

پی‌نوشت:

[1]. «انّ علی بن الحسین کان یوذّن فاذا بلغ حیّ علی الفلاح قال حیّ علی خیر اللعمل و یقول هو الاذان الاوّل.» المصنف، ابن ابی شیبه، مکتبه الرشد، ریاض، عربستان، ج1 ص195.
[2]. «عن بلال کان یوذن بالصبح فیقول حیّ علی خیر العمل.» کنزالعمال، متقی هندی، موسسه الرساله، بیروت، لبنان، ج8 ص161 حدیث23174.
[3]. «... حیّ علی خیر العمل فی الاذان... و ممّا جاء فیها عندهم اثر عن ابن عمر بن خطاب انّه کان یوذّن بها احیاناً، و منها عن علی بن الحسین انّه قال: هو الاذان الاول.» اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، شنقیطی، مکتب البحوت والدراسات، بیروت، لبنان، ج8 ص156.
[4]. «انّه سمع موسی بن هارون عن الحمّانی عن ابی بکر بن عیاش عن عبدالعزیز بن رفیع عن ابی محذوره قال: کنت غلاماً فقال النّبی-ص- اجعل فی آخر أذانک حیّ علی خیر العمل.» لسان المیزان، عسقلانی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج1 ص284 حدیث551.
[5]. «انّ الموذن جاء الی عمر بن خطاب یوذّنه لصلاه الصبح فوجده نائماً فقال الصلاه خیر من النوم فأمره عمر ان یجعلها فی نداء الصبح.» الموطاء، مالک، داراحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج1 ص72.
[6]. «الصلاه خیر من النوم و لانقول بهذا ایضاً لانّه لم یأت عن رسول الله.» المحلی، ابن حزم اندلسی، دارالآفاق الجدیده، بیروت، لبنان، ج3 ص161.
[7]. «قد روی عن ابویوسف انّه قال: لاباس بان یخصّ الامیر بالتثویب فیأتی بابه فیقول السلام علیک الامیر و رحمه الله و برکاته حیّ علی الصلاه مرتین حیّ علی الفلاح مرتین ثمّ الصلاه یرحمک الله...» المبسوط، سرخسی، دارالمعرفه، بیروت، لبنان، ج1 ص131.