متن مقاله
موضوع بنا و ساخت گنبد و بارگاه از جمله موضوعات مورد اختلاف بین محمد بن عبدالوهاب و مسلمانان است. شیخ نجدی در مقاله‌ای که در جریده ام القراء که در جمادی الثانی سال 1345 منتشر ساخت، می‌گوید: ساختن قبه و بنا از قرن پنجم هجرت معمول گردیده است.

که در پاسخ باید گفت: صحابه، اولین بانیان حرم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستند؛ وقتی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از دنیا رحلت فرمودند، صحابه طبق وصیت حضرت که فرموده بودند: هر پیغمبری در همان جایی که از دنیا می‌رود، دفن می‌شود، پیغمبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را در زیر سقف همان اتاق دفن کردند و سپس به روایت قاسم بن محمد بن ابی‌بکر و روایات دیگر، به احترام قبر پیغمبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) میان اتاق، دیواری ساختند تا آن نصف اتاق که قبر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در آن است، به چهار دیواری محفوظ گردد و حرمی مستقل برای مزار رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شود. لذا می‌توان گفت: صحابه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اولین کسانی بودند که اقدام به بناء برای حریم مزار قبر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) کردند. سپس عمر بن خطاب برای آن خانه دیواری ایجاد کرد که سایر صحابه آن دیوار را بزرگ‌تر و بلند‌تر کردند. قاسم فرزند محمد بن ابی‌بکر یعنی برادرزاده عایشه روایت می‌کند که: «من بر عایشه وارد شدم و گفتم: از شما می‌خواهم پوششی را که بر روی قبر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و شیخین است، برداری تا قبرها را ببینم. عایشه آن پوشش را برداشت و من سه قبر را دیدم که در کنار هم قرار دارند و نه از زمین بسیار بلندند که مشرف باشند و نه با زمین یک‌نواخت هستند که زیر پا روند. هم‌چنین مشاهده کردم که قبرها با سنگ و گل قرمز زینت شده بودند.»[1] و سقف و حرم‌سازی مزار ام حبیبه، زوجه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) توسط صحابه صورت گرفته است. هنگامی‌که عقیل بن ابی‌طالب در خانه‌اش چاهی حفر می‌کرد؛ به سنگی برخورد که بر روی آن نوشته شده بود: قبر امّ حبیبه بنت صخر بن حرب. عقیل آن چاله را پر کرد و بر روی آن اتاقی بنا کرد. یزید بن سائب می‌گوید: «من بر آن خانه داخل شدم و آن قبر را در آن‌جا دیدم.»[2]

هم‌چنین ابن شبه درباره قبه ذوی القربی معروف بن قبة العباس یا خانه عقیل می‌نویسد: ابن شبه در این باره می‌گوید: «عباس بن عبدالمطلب در کنار قبر فاطمه بنت اسد دفن شد که در ابتدای مقبره‌ی بنی‌هاشم و در منزل عقیل است.»[3] طبق گزارش‌های ابن خلکان شافعی[4]، ابن کثیر شافعی[5] و ابن بطوطه مراکشی مالکی، قبور ائمه بقیع و عباس عموی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دارای گنبد و بارگاه بوده است. ابن بطوطه مراکشی مالکی در سفرنامه خود درباره مشاهدات خود از قبرستان بقیع می‌نویسد: «پشت سر قبور همسران پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در سمت راست کسانی‌که از باب البقیع خارج می‌شوند، گنبد و بارگاهی قرار دارد که قبر عباس بن عبدالمطلب عموی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امام حسن مجتبی (علیه السّلام) در آن واقع شده است. این گنبد و بارگاه از بقیه گنبدها بلندتر و از نظر ساخت نیز از سایر گنبدها بهتر و محکم‌تر است.»[6]

پی‌نوشت:

[1]. وفاء الوفاء، سمهودی، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 2، ص 544.
[2]. تاریخ مدینه، ابن شبه نمیری، مشعر، تهران، ص 173.
[3]. همان، ص 127.
[4]. وفیات الاعیان، ابن خلکان شافعی، شریف رضی، قم، ج 3، ص 269.
[5]. الکامل فی التاریخ، ابن اثیر جزری شافعی، ج 6، ص 426.
[6]. رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه مراکشی، ص 144.