پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در تیریَشت‌ اوستا، بند 25 آمده که اهورامزدا می‌گوید: «من اهورامزدا، خود، تشتر رایومند فره مند را در نماز به نام می‌ستایم». اهورامزدا، ایزد تشتر را در نماز خود (؟!) می‌ستاید. اما همین «تشتر» در بند 22 و 23 تیریشت پس از اینکه از لشکریان اهریمن شکست می‌خورد، پرخاشگری کرده و تقصیرات را به گردن دین زرتشتی و پیروانش می‌اندازد و می‌گوید: «تیره روزی بر تو ای دین مزداپرستی، اکنون مردمان مرا در نماز نام نمی‌برند و نمی‌ستایند، چنان که دیگر ایزدان را در نماز نام می‌برند و می‌ستایند.»[1]
در جایگاه و ارزش والای ایزد تشتر در دین زرتشتی همین بس که فرّ و فروغ او بارها توسط زرتشت و اهورامزدا ستایش می‌شود. بنا بر اوستا، تیریشت، بند 36، ستاره تشتر به سرزمین‌ها خوشی و فراوانی می‌بخشد. و بنا بر بند 43 و دیگر بندهای این یشت، ستاره تشتر تواناترین ایزد است و نیروی درمان بخشیدن دارد. حتی در بند 50، (و به نقل از اهورامزدا) آمده که ایزد تشتر در قدرت و توان و فرّ و برازندگی، با اهورامزدا برابر است! و این ستایش‌ها برای ایزد تشتر همچنان ادامه دارد. اما ایزد تشتر (با همه ی توانایی و فرّ و فروغی که دارد) از اهریمن شکست می‌خورد و دین مزدا پرستی و پیروانش را نفرین می‌کند. گرچه برخی از مترجمین عبارت نفرین را ذکر نکرده‌اند. اما اصل شکست خوردن ایزد تشتر که قدرتی برابر با قدرت اهورامزدا دارد، مورد قبول همه اوستاپژوهان است.[2] عجیب‌تر اینکه تیشتر (تیر) طبق عقیده آموزگاران زرتشتی، بخشنده‌ترین ایزد است و "هیچ کس از او بخشنده‌تر نیست".[3]

پرسش:

چرا تشتر با همه‌ی عظمتی که دارد – و در قدرت و توان و فرّ و برازندگی با اهورامزدا مساوی است – از اهریمن شکست می‌خورد؟ این نشانه ی ضعف و ناکارآمدی خدا (در نگاه دین زرتشتی) نیست؟ به راستی آیا دین زرتشتی توان و ظرفیت رساندن آدمی به رستگاری را ندارد؟ یا اینکه ایزد تشتر و اهورامزدا دچار خطا شده‌اند؟

پی‌نوشت:

[1]. اوستا، گزارش دکتر دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، چاپ شانزدهم، نسخه انجمن زرتشتیان آلمان، ج 1 ص 335-336 و 339 و 341
[2]. بنگرید به:
James Darmesteter, The Zend Avesta, By Various Oriental Scholars, Oxford, Clarendon press, 1883, Vol 2, Pp 98-100
[3]. آذرفرنبغ پسر فرخزاد، آذرباد پسر امید، کتاب ششم دینکرد، ترجمه دکتر فرشته آهنگری، تهران، انتشارات صبا، 1392، ص 63.