پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در این مقاله برآنیم تا نظر بخاری را، راجع به خلافت امیرمؤمنان علی (علیه السّلام) را بررسی کنیم؛ ابتدا به این عبارت ابن‌تیمیه که عبارتی بسیار سنگین و اهانت‌آمیز نیز هست، توجه کنید و طبعاً هم‌چون همیشه مسئولیت چنین سخنی را به‌عهده گوینده آن می‌گذاریم: «گروهی از راویان حدیث از بصره و دیگر جاها اعتقاد داشته‌اند، زمان علی (علیه السّلام) امام و خلیفه‌‎ای وجود نداشته و از آن دوره، به دوران فتنه یاد کرده‌اند؛ به همین جهت امام احمد بن حنبل آمد و در کتاب خود، موضوع خلفای چهارگانه را مطرح کرده و جا انداخت و علی (علیه السّلام) را نیز به‌عنوان چهارمین خلیفه مطرح نمود و به‌صراحت گفت: هر کس علی (علیه السّلام) را به‌عنوان خلیفه چهارم نپذیرد از الاغ خانه خود گمراه‌تر است.»[1]
البته ما نمی‌دانیم آیا احمد بن حنبل حاضر است، همین نظر را درباره کسانی هم‌چون طلحه، زبیر، عایشه، معاویه و دیگرانی که علناً به جنگ امیرمؤمنان (علیه السّلام) رفتند نیز داشته باشد؟ اگر آنان آن حضرت را به‌عنوان خلیفه چهارم خویش قبول می‌داشتند، که با او نمی‌جنگیدند!
حال ببینیم، بخاری هنگامی‌که از خلفای پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) یاد می‌کند، چگونه امیرمؤمنان (علیه السّلام) را به‌دست فراموشی سپرده و به‌صراحت از دوران آن حضرت به‌عنوان دوران فتنه یاد می‌کند. بخاری چندین کتاب دارد، از جمله «التاریخ الصغیر (الأوسط)» که می‌توان بسیاری از آراء و نظرات وی را، در دیگر کتاب‌های وی از جمله این کتاب یافت؛ وی در این کتاب هنگامی‌که خلفای پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را نام می‌‍برد، به‌ترتیب خلفای مورد قبول خود را نام برده و مدت خلافت آن‌ها را نیز بیان می‌کند، امّا چون نوبت به امیرمؤمنان (علیه السّلام) می‌رسد، نه‌تنها از آن حضرت نام نمی‌برد، بلکه از دوران چهار ساله خلافت آن حضرت با تعبیر دوران فتنه یاد کرده و سپس تصریح به خلافت معاویه کرده و باز هم بدون اشاره به دوران 6 ماهه خلافت امام مجتبی (علیه السّلام) از یزید بن معاویه به‌عنوان خلیفه بعدی یاد می‌کند: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) 10 سال در مدینه بود و از دنیا رفت؛ پس از او 2 سال و 7 ماه ابوبکر، 10 سال و 5 ماه عمر، 12 سال عثمان، و 4 سال هم دوران فتنه علی (علیه السّلام) با معاویه، سپس 20 سال معاویه خلافت کرد و پس از او 3 سال و 10 ماه، یزید بن معاویه خلیفه بود.»[2]
حال بخاری چگونه می‌خواهد در محضر خداوند عزّوجلّ پاسخ‌گوی امیرالمؤمنین، سید الوصیین، قائد الغر المحجلین، قسیم الجنه و النار باشند، خود دانند. بنابراین خوانندگان گرامی خود قضاوت کنند.

پی‌نوشت:

[1]. منهاج السنة النبویة، ابن‌تیمیه، مؤسسة قرطبة، مصر، ج 1، ص 537.
[2]. التاریخ الصغیر، بخاری، مکتبة دار التراث، قاهرة، ج 1، ص 33.