پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ علی‌محمد شیرازی در سال 1235 ه.ق. در شیراز به دنیا آمد و بعد از گذراندن دوره‌ی معمول تحصیلات خود در این شهر، در سن 19 سالگی روانه‌ی بوشهر شد و تحت کفالت دایی‌اش به تجارت مشغول شد.[1] به نظر می‌رسد می‌توان دو عامل را در بوشهر، سبب انحراف باب دانست. در این مقاله آن دو عامل را بررسی خواهیم کرد.
اول: ارتباط علی‌محمد شیرازی با کمپانی ساسون: كمپانی ديويد ساسون در سال 1832 میلادی در بمبئی تشکیل شد و در سراسر کشورهای مشرق زمین دارای شعبه بود و به مبادلات مالی گسترده در مقیاس جهانی دست می‌زد. یکی از شعب این کمپانی استعماری، در بوشهر قرار داشت و متعلق به عده‌ای از یهودیان بغداد بود که در راستای اهداف دولت استعماری بریتانیا، به کار تولید و فن‌آوری تریاک مشغول بودند. بر اساس شواهد موجود وی بیش از پنج سال با این کمپانی استعماری در ارتباط بود.[2]
دوم: ریاضت‌های غیر شرعی علی‌محمد شیرازی: علی‌محمد شیرازی در اوان جوانی -هنگامی که در بوشهر نزد عمویش مشغول کسب و تجارت بود- به ریاضت غیرشرعی که شیوه‌ی دراویش و صوفیه بود، روی آورد. او روزها و در آن آفتاب گرم و سوزان بوشهر، که گاهی درجه‌ی گرمی هوا به 42 درجه می‌رسید، با سر برهنه بر بالای بام می‌رفت و به گمان خودش به تسخیر شمس می‌پرداخت. به همین سبب تعادل مزاج و روحی خود را از دست داده بود. [3]
حاصل اینکه این دو عامل در انحراف علی‌محمد شیرازی بی‌تأثیر نبوده‌اند. از یک‌طرف ریاضت‌های غیر شرعی، تکبر و حب ریاست طلبی را در او زنده کرده بود و بعدها همین عامل سبب شد تا دالگورکی، جاسوس زبردست روسی،[4] او را مهره‌ی مناسبی برای تفرقه در عالم اسلام انتخاب کند و از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که باب در اثر ارتباط با کمپانی ساسون و با تحریک و تشویق یهودیان، ادعای جانشینی سید کاظم رشتی و سپس آن ادعاهای کذایی را کرده است.

پی‌نوشت:

[1]. محمد محمدی اشتهاردی، بابی‌گری و بهائی‌گری، قم، انتشاراتی ناصر، 1378 ش، ص 43.
[2]. زرسالاران یهودی و پارسی استعمار بریتانیا و ایران، عبدالله شهبازی، تهران، مؤسسه‌ی مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1377 ش، ج 2، ص 332 و 117.
[3]. جهت مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به مقاله‌ی: ریاضت غیر شرعی، شروع انحراف باب
[4]. جهت مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به مقاله‌ی: چگونگی ایجاد بابیت و بهائیت توسط دالگورکی