نه عزیز شما را خر فرض نکرده ایم! واژه های کهن اوستا که بخش بزرگی از آن در گاتهاست در برخی موردها چنان کهن هستند که امروزه به سختی میتوان معنی آنها را دریافت. مثلا واژه اهورامزدا پس از تقریبا 1000 سال در زمان هخامنشیان به اهورمزدا دگرگون شد و پس از 500 سال در زبان پهلوی به اورمزد و هورمزد تبدیل شد و در پایان ساسانیان تبدیل به هرمز شد که هنوز نام تنگه هرمز در فارسی زنده است. واژه شهر فارسی در پهلوی شَتر بوده و در فارسی باستان(هخامنشی) خشتر (با سکون خ) و در اوستایی خشتره بوده است. این روند ساده شدن واژه ها و حذف هجاهای سنگین از واژه ها در درازای زمان تقریبا تا سده چهارم هجری ادامه داشته و از آن زمان تا امروز به ساده ترین شکل خود رسیده است. امروز اگر واژه هرمز را بخواهیم ترجمه کنیم هیچ معنایی برای آن نخواهیم یافت یا اینکه به اشتباه خواهیم افتاد اما اگر در طول زمان حرکت کنیم و به اهورامزدای اوستایی برسیم معنای آن روشن میشود زیرا که اهورامزدا در زبان اوستایی مفهوم دارد. حال درنظر بگیرید واژه هایی بس کهنتر از اهورامزدا وجود داشته باشند که در دورانی که مردم ایران به زبان اوستایی صحبت می کرده اند(حدود 4000 سال پیش) خودشان ساده شده باشند. یعنی مثلا واژه های 8 هزار سال پیش که در 4 هزار سال پیش استفاده شده باشند و ساده هم شده باشند. برخی از این واژه ها در اوستا بویژه در گاتها وجود دارند که چون ساده شده اند به سختی میتوان معنای آنها را دریافت و باید با واژه های کناری و مفهوم کلی جمله آنها را رمزگشایی کرد. البته راههای پیچیده زبانشناسی هم وجود دارند که کمک میکنند بویژه با شناخت سانسکریت. اما این که چرا با این همه زحمتی که در ترجمه است به این منابع باستانی تا این اندازه افتخار میکنیم برای آن است که در درجه نخست تاریخ بخشی از بشریت را رمزگشایی و آشکار کنیم تا ناچار نباشیم کارهای نابجای گذشتگان را دوباره تجربه کنیم. دوم این که مفاهیمی که از ترجمه اوستا و دیگر متون باستانی بدست آمده اند چنان تاثیرگذار و تکان دهنده هستند که گاهی از شگفتی دهانمان باز میماند که چگونه ایرانیان باستان تا این اندازه به حقوق بشر و حقوق جانداران و اخلاقیات و رسیده بودند و نیز افتخاری برای فرزندان است که چه اندازه ایرانیان به پیشرفت بشریت کمک کرده اند. اگر کشف گردش کره زمین افتخار دارد چرا به واژه زمین چرخنده در اوستا نباید افتخار کنیم؟!! اگر پیل الکتریکی گالوانی ایتالیایی در 300 سال پیش افتخار غربیان است چرا نباید به پیل الکتریکی اشکانیان افتخار کنیم؟! اگر پرواز برادران رایت افتخار است چرا پرواز با کایت که یک نجار برای نجات خودش از بالای کاخ ساسانی انجام داد و به سلامت به زمین نشست را نباید افتخار بدانیم؟ اگر رابطه فیثاغورث برای حل مثلث قائم الزاویه افتخار یونانیان باستان است چرا نباید به کتیبه 500 سال پیش از فیثاغورث که در ایران پیدا شده و روابط مثلث قائم الزاویه را نشان میدهد افتخار کرد؟ اگر بهداشت و درمان و پزشکی افتخار است و همین امروز به سربازان آمریکایی در دانشگاه افسری شان یاد داده میشود که در مواقع لزوم میتوانید از ادرار بعنوان مایع ضدعفونی کننده زخم استفاده کنید چرا نباید به کتاب کهن وندیداد افتخار کرد؟ اگر کشف ذره ای بودن نور افتخار است چرا نباید به ابوریحان بیرونی که ماده تشکیل دهنده نور را بجای آنکه فوتون بنامد اجزای لطفیه نور نامید افتخار کرد؟ اگرها زیادند اما بدانید که ایران باستان و ایران پس از اسلام تاریخ ماست و قابل افتخار و عبرت آموزی.