عید نوروز یکی از اعیاد ایرانیان باستان قبل از اسلام بوده است و جای شک و تردیدی نیست که مردمان ایران زمین، پیش از اسلام، نخستین روز بهار را به جشن و شادی می‌پرداختند و از آن به عنوان روز عید یاد می‌کردند، امروزه هم ایرانیان این عید را به عنوان نماد هم‌بستگی ملی از آن تجلیل می‌کنند. این عید در میان مردم ایران پیام رویش مجدد دوباره‌ی طبیعت و نو و تازه شدن سال جدید و پیر و فرتوت شدن سال قدیم و به اعتباری، مرگ زمستانی قلمداد می‌کنند. سال جدیدی که انسان از حالت خمودگی درونی، به تغییر و تحول دوباره با حیات تازه بیرونی پیوند داده می‌شود.
با توجه به جنبه‌های مثبت و ارزشی این عید که با دین مبین اسلام از برخی جهات هم‌خوانی و سازگاری دارد، لذا دین اسلام ضمن تأیید این عید به خاطر آن جنبه‌ها مانند صله رحم، رفع کدورت‌ها، کمک به هم‌نوعان، هدیه دادن، دید و بازدید، و... تأکید فراوانی می‌کند که خود نوعی بزرگداشت و تعظیم خواهد بود.
در مورد اصل قضیه عید نوروز نمی‌توان اظهارنظر قطعی کرد و پیدایش آن را به صورت مستند و قطعی ابراز کرد، اما با سیری در کتب تاریخی و... به این موارد می‌رسیم که:
برخی آن را به اولین پادشاهان ایرانی مانند مادها، هخامنشیان، سلجوقیان و... در دوران‌های مختلف نسبت داده‌اند. برخی دیگر آن را به اعتقادات دین زرتشت برگشت می‌دهند.[1] علمای اهل سنت عید نوروز را جشن زرتشتیان معرفی می‌کنند.[2]
برخی دیگر عید نوروز را جشن ملی و آیین کهن ایرانی (کهن‌ترین نماد فرهنگی ایران) می‌دانند.[3]
برخی دیگر بزرگ‌ترین جشن ملی و عیدی از اعیاد ایرانیان دانسته‌اند.[4]
از نظر دین مقدس اسلام، این عید چه جایگاهی دارد، در میان مذاهب مختلف آن اختلاف نظر است، علمای اهل سنت آن را نوعی بدعت می‌دانند و برای آن دلایل و روایاتی را از پیامبر می‌آورند از جمله این روایت: «من تشبه بقوم فهو منهم.[5] کسی‌که در افعال و اقوال مشابهت به قومی پیدا کند، پس از آنان به حساب می‌آید.» و شیعیان هم برای آن دلایل و روایاتی را از پیامبر اکرم و اهل بیت (علیهم‌السلام) می‌آورند و آن را تأیید می‌کنند، از جمله این روایت: «فنیروز ان قدرتم کل یوم یعنی تهادوا و تواصلوا فی الله.[6] اگر می‌توانید هر روز را نوروز کنید، یعنی در راه خدا به یکدیگر هدیه بدهید و با یکدیگر پیوند داشته باشید -صله رحم کنید-.»

پی‌نوشت:

[1]. جشن نوروز، ایرج افشار، مجله کیهان فرهنگی، شماره 198 ص22.
[2]. الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج23 ص154.
[3]. سرمایه اجتماعی در عید نوروز و پیش از آن، شریفی بیدختی، شماره‌ی 4 ص649.
[4]. لغتنامه دهخدا، واژه نوروز.
[5]. الدر المختار، عبدالرحمن حصکفی، دارالفکر، بیروت، لبنان، ج5 ص532.
[6]. دعائم الاسلام، قاضی نعمان مغربی، دار المعارف، قاهره، مصر، ج2 ص326.