پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محمدخان کرمانی، فرزند و جانشین بلاواسطه‌ی کریمخان کرمانی بود که به عنوان سومین جانشین شیخ احمد احسایی، ریاست فرقه‌ی شیخیه را در کرمان بر عهده گرفت. از جمله اتفاقات بسیار مهمی که در زمان وی اتفاق افتاد، شیوع بدعت ناطق واحد توسط ایشان در محافل شیخی بود. ابوالقاسم ابراهیمی در این خصوص می‌نویسد: «تتميم كلمه‌ی وحدت ناطق در ميانه‌ی مؤمنين و مسلمين، در اين اواخر بسيار شايع شد، مخصوصاً... از زمان... مرحوم حاج محمدخان كرمانی (اعلي الله مقامه) كه می‌توانيم بگوئيم: مشيد اركان اين كلمه‌ی مباركه، شخص شخيص آن بزرگوار بود و از بركات بيانات عاليه‌ی شريفه كه در دروس خاص و عام و رسائل متعدده كه مخصوص به اين مرام تأليف فرمود، اشتهار اين امر زياد گرديد».[1]
بعد از محمدخان، ابوالقاسم‌خان در آثار خود بیشترین توجه را به این مسأله داشته است [2] و می‌توان این دو شخصیت را در شیخیه‌ی کرمان از جمله کسانی دانست که در نشر و تبلیغ ناطق واحد، بیشترین تلاش را داشتند. سرانجامِ این بدعت اعتقادی، ظهور باب و بهاء بود که تا به امروز آثار شوم آن دامن جوامع اسلامی را فرا گرفته است.

پی‌نوشت:

[1]. ابوالقاسم ابراهیمی، رساله‌ی اجتهاد و تقلید، نسخه‌ی الکترونیکی، ص 252.
[2]. ر.ک: ابوالقاسم ابراهیمی، فهرست، نسخه‌ی الکترونیکی، ج 1، ص 97 به بعد.