پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از معنویت‌های نوظهوری که به نام عرفان، افراد زیادی را به خود جذب کرد آموزه‌های خودساخته سای‌بابا بود. رهبر و بنیان‌گذار این عرفان خودساخته، شخصیتی به نام باگوان شیردی سای‌بابا است. این مدعی دروغین «در سن چهارده سالگی مدعی شد از سوی خداوند برای هدایت همه‌ی انسان‌ها آمده است.»[1]
سای‌بابا یکی از معجزات خود را ایجاد تحول در درون انسان‌ها دانست و اصول دعوت خود را بر پایه پنج ارزش اعلام کرد؛
1- حقیقت
2- پرهیزگاری
3- صلح و آرامش
4- عشق
5- پرهیز از خشونت. [2]‌‌‌
آموزه‌های سای‌بابا با جمع‌آوری مطالب ادیان الهی و گلچین کردن مطالب فرقه‌های مختلف هند و ارائه آن به پیروان و مریدان، خود را یک مکتب الهی معرفی می‌کند، بطلان این موضوع با توجه به تناسخ و قانون کرمه غیرقابل انکار است. التقاطی بودن تفکرات و اعتقادات سای‌بابا به عنوان یکی از فرقه‌های التقاطی نوظهور بر هیچ‌کس پوشیده نیست. «تناسخ و قانون کرمه»[3] در آموزه‌های سای‌بابا یکی از ارکان آن به حساب می‌آمد.
یکی از انحرافات آموزه‌های خودساخته سای‌بابا، اعتقاد به تناسخ است. طبق این آموزه انسان بعد از مرگ به بدن دیگری بازمی‌گردد و همان مراحل را از نو شروع می‌کند. بزرگان دین در رد این اعتقاد انحرافی دلایل مختلفی بیان کرده‌اند و «حق این است که روح پس از جدایی از بدن، دیگر به این جهان و به درون رحم باز نخواهد گشت، و بازگشت به زندگی رستاخیز، نیز در یک مرحله عالی‌تر و در یک جهان دیگر و برتر صورت می‌گیرد و در حقیقت همان‌طور که این جهان نسبت به جهان کوچک رحم یک مرحله عالی تکاملی محسوب می‌شود، جهان دیگر نیز به همین نسبت، مرحله تکاملی این جهان خواهد بود و این جهان در برابر آن، در حکم فضای کوچک رحم می‌باشد. به هر حال، اعتقاد بازگشت روح به زندگی جدید در این جهان یک عقیده به تمام معنی ارتجاعی است.»[4]
قانون کرمه‌، که سای‌بابا به آن اعتقاد دارد به تولد ثانوی شخص برمی‌گردد و حیات دوباره فرد بر حسب این قانون معیّن می‌شود طبق این قانون، هر آدمی مانند دهقانی است که محصول کِشت خود را درو می‌کند و مجموع اعمال، اقوال و افکار او در روحش اثری ثابت ایجاد می‌کند و آن را طوری متشکل و مستعد می‌سازد که در حالت تناسخ؛ یعنی در حیات بعدی شکلی متناسب با آن حاصل کرده به همان تناسب جسد و پیکری نو اختیار می‌کند.
اعتقاد به تناسخ و قانون کرمه مختص آموزه‌های انحرافی سای‌بابا نیست بلکه از ویژگی‌های مشهور آیین مختلف شرق آسیا به حساب می‌آید و در مقابل تمامی ادیان الهی از جمله اسلام ناب محمدی، یهودیت و مسیحیت همگی بر باطل بودن آن اجماع دارند و بزرگان و علمای آن‌ها کتاب‌های بسیاری در نقد آن نوشته‌اند. اهل بیت عصمت و طهارت، اعتقاد به تناسخ را برابر با کفر خوانده‌اند. «مأمون به حضرت رضا(علیه السلام) عرض کرد: درباره کسانی که معتقد به تناسخ‌اند چه می‌فرمایید؟ حضرت در پاسخ فرمود: کسی که تناسخ را بپذیرد و به آن عقیده داشته باشد، به خدای تعالی کفر ورزیده و بهشت و دوزخ را غیر واقعی تلقی کرده است.»[5]
در پایان توجه به این نکته ضروری است که اعتقاد به رجعت که یکی از عقاید حقه شیعه است با اعتقاد به تناسخ فرق دارد؛ چون در رجعت روح با حفظ کمالات اولی و در همان قالب بدن قبلی بر می‌گردد و به همین جهت مستلزم اعاده معدوم و یا تبدیل و باز گشت فعلیت به قوه نیست، بر خلاف تناسخ که روح بعد از رسیدن به فعلیت و طی نمودن مراحل کمال مادی و طبیعی، در قالب‌های دیگر بر می‌گردد.

پی‌نوشت:

[1]. عبدالحسین مشکانی سبزواری، سای بابا، ناشر کتاب: صهبای یقین، سال نشر: 1391، ص15.
[2]. بانک جامع دوازده جنبش نوظهور معنویت نما، مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان 1391، شماره دیجیتالی 4135، ص616.
[3]. برگرفته از بانک جامع دوازده جنبش نوظهور معنویت نما، مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان 1391، شماره دیجیتالی 4135، ص 617.
[4]. برگرفته از کتاب ارتباط با ارواح‏، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی، نسل جوان‏، قم، ‏1386 ه ش‏، ص 29.
[5]. شیخ عباس قمی، سفینة البحار، ناشر: دار الاسوه، تاریخ نگارش: ۱۳۴۴ق، محل نشر: قم، ماده نسخ، ص56.