سلام اگر سخن شما این است، پس تکلیف اختیار داشتن چه میشود؟ اگر بخواهیم بپذیریم که آنچه شیطان مرتکب آن شد و به انسان سجده نکرد خواست و اراده خدا بوده چون شیطان مخلوق خداست، این یعنی جبر و شما خدا را به جبر متهم می کنید.!!! درجواب این حرف شما باید بگویم که چه شیطان و چه انسان هر کدام دارای اختیار هستند و صرف اینکه مخلوق خداوند هستیم پس هر عمل شیطان یا انسان منصوب به خود خداست و به خود خدا برمیگرده درست نیست چون خداوند به ما و شیطان اختیار داده پس هر کدام از ماها طبق اختیار خودمان عمل می کنیم و در واقع خداوند متعال علم به نیتجه اختیار و عمل ما دارد نه اینکه در اختیارات ما تصرف کند. به عبارت دیگر باید بگویم که خداوند متعال به شیطان و انسان اختیار عطا کرد ولی عالم به این هست که ما با اختیار خودمان چه چیزی را برای خود رقم خواهیم زد. پس علم داشتن خداوند به عمل آینده شیطان یا انسان دلیل بر این نیست که خداوند چنین آینده ای را برای ما رقم زده است. بلکه این خود شیطان و انسان است که با اراده و اختیار خود عمل می کند و خداوند فقط از عمل اینده ما با خبر است ولی هیچ دخالتی در آنها ندارد. اراده و اختیار داشتن شیطان از چند آیه کاملا مشخص است: آبه شریفه «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُون» و سوره جن که جن را به دو قسم کافر و مسلمان تقسیم می کند؛ دلالت بر مختار بودن اجنه دارد. همه ملائکه سجده کردند و شیطان که از جنس جن بود و با ملائکه حشر و نشر داشت؛ مخالفت کرد. پس شیطان با اختیار، با فرمان خداوند در خصوص سجده بر آدم مخالفت کرد و دلیل مخالفتش هم را این گونه بیان کرد؛ که حاکی از تکبر و حسادتش بود: «قالَ ما مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ قالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنی‏ مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طین؛ خداوند به شیطان فرمود: وقتی دستور به سجده بر آدم دادم، چرا سجده نکردی؟ شیطان گفت: من از آدم بهترم؛ زیرا مرا از آتش و ایشان را از خاک آفریدی» شیطان در این آیه اقرار به داشتن اختیار کرده است. زیرا بیان کرده است که من از آدم بهتر هستم. یعنی شیطان با اختیاری که داشت می توانست بر آدم سجده کند و یا سجده نکند. اما گزینه سجده نکردن را به دلیل این که مقام خود را برتر از آدم می دانست؛ انتخاب کرد. نکته دیگر اینکه: اگر شما معتقدید که نمیشه به کار شیطان ایراد گرفت و اینکه عمل شیطان خواست خود خدا بوده و در واقع عمل شیطان به خود خدا برمیگردد، پس چرا شیطان عَلَم مخالفت و دشمنی با خداوند را برافراشت. یعنی اراده خدا دشمنی با خودش بوده. فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ قسم به عزت تو که همه این‌ها را گمراه خواهم کرد. یعنی خدا میخواهد شیطان با او دشمنی کند. یعنی گمراهی انسانها خواست و اراده خداوند است. اگر این است که شما می گویید این ظلم خدا به انسانها است. درواقع سخن شما از اساس باطل است چرا که با واضح ترین عقاید اسلامی مثل اختیار داشتن انسان و جن در تضاد است.