تشیع و تصوف
مسلک تصوف دست‌خوش فراز و فرودهای متعددی بوده و احوال صوفیان، بسته به حال و روز سیاسی کشور در سده‌های مختلف، متفاوت بوده است. یکی از مهمترین دوره‌های افول تصوف در ایران، دوره‌ی حکومت صوفیه است. عوامل متعددی باعث افول تصوف گردید که در یک جمع‌بندی مختصر به عامل درونی و بیرونی تقسیم می‌شود...
نویسندگان و صاحب قلمان سنی مذهب ارادت را در حق شقیق بلخی تمام کرده‌اند. سلمی در طبقات صوفیه، ذهبی در میزان الاعتدال، قشیری در الرساله، ابن عماد حنبلی در شذرات، همه در مناقب شقیق و شرح‌حال او سنگ تمام گذاشته‌اند. جامی هم از قافله‌ی مادحان شقیق عقب نمانده ودر نفحات الانس می‌نویسد که وی در اول صاحب رای بود، (ولی بعد) صاحب حدیث گشت و سنی پاکیزه (ای گردید)...
به دنباله‌ی اقدامات برخی صوفیان در معرفی بزرگان تصوف به عنوان شخصیت‌های صوفی شیعی، به عصر امامت امام رضا علیه السلام می‌رسیم. متصوفه مدعی ارتباط بعضی از صاحب‌‌نامان صوفی با حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیه السلام شده‌اند، که مهمترین ایشان شخصی به نام معروف کرخی است.
در این نوشتار به ادعای برخی صوفیان می‌پردازیم که جنید بغدادی را از اصحاب خاص امام دهم و یازدهم علیهما السلام دانسته‌اند. اما با نگاهی به اسناد تاریخی، نمی‌توان ادعای صوفیان مبنی بر ارتباط بزرگان ایشان با ائمه علیهم السلام را قبول کرد. با نیم‌نگاهی به منابع متقدم صوفیه نیز به این موضوع پی می‌بریم که...
گذشته از قضاوت ذهبی، نظرات حسن بصری در بسیاری از موارد موافق با خلفا و بر خلاف اهل بیت پیامبر صلی الله علیه وآله بوده است. مثلا راجع به جریان معراج پیامبر صلی الله علیه وآله، امامیه و شیعیان اتفاق نظر دارند که این اتفاق در بیداری بوده ولی حسن بصری معتقد است که پیامبراکرم در رؤیا و خواب به معراج رفته‌اند.
احتمالاً قدیمی‌ترین منبعی که جریان ارتباط بایزید با امام ششم علیه السلام را نقل کرده، همین کتاب النور من کلمات ابن الطیفور است که ابوالفضل محمد بن علی سهلكی، در آن شطحیات بایزید را به نقل از چند واسطه گردآوری و مکتوب کرده است. البته منابع بعدی چون عطار در تذکره و سید حیدر آملی در جامع الاسرار هم اشاره ای به این ملاقات داشته‌اند. اما...
از دیگر اشخاصی که شاخه‌ی صوفیان شیعه ادعا دارند که او از جانب ائمه علیهم السلام در امر طریقت و دستگیری مجاز بوده، ابراهیم ادهم است. وی از بزرگان صاحب نام صوفی و زاهد پیشه‌ی قرن دوم هجری بوده که با امثال فضیل عیاض و سفیان ثوری نیز سر و سری داشته است. نوشته‌اند که وی در آخر عمر به شام رفت و در یک نبرد دریایی به شهادت رسید.
در طول تاریخ همواره موضع فقها و متکلمین با صوفیه در تعارض بوده و همواره فقها و متکلمین به علت اشتباهات و انحرافاتی که صوفیه ایجاد می‌کردند، ایشان را مورد طعن قرار می‌دادند. در این نوشتار مواردی از انتقادهای فقها و متکلمین را به صوفیه ذکر می‌کنیم. از زمره انتقادهایی که فقها و متکلمین بر صوفیه دارند این است که می‌گویند صوفیه بین شریعت و حقیقت تفرقه قائل شده‌اند.
از جمله نقد‌هایی که به تصوف وارد است، نقد بیرونی است و درونی. منظور از نقد بیرونی آن است که مخالفان صوفی‌گری به نقد این فرقه پرداخته و در نقد یا رد آن مطالبی گفته یا نوشته‌اند. اما نقد درونی آن است که پیروان صوفیه و صوفی‌گری به بهانه‌های مختلف به نقد مکتبی که خود از آن پیروی میکنند، پرداخته و از وجوه مختلف آن انتقاد میکنند.
یکی از ادعاهای صوفیان در زمان ما اینست که خود را در زمره‌ی شیعیان به شمار آورده و بر این ادعا پافشاری میکنند. هر انسانی می‌داند که صِرف ادعا چیزی نیست که محکمه‌ی عقلا آن را بپذیرد و نیاز به اثبات و ارائه‌ی دلیل است.
تنوع تعاريفي که صوفيان از شريعت، طريقت و حقيقت به دست داده اند، به گونه اي است که به سختي مي توان اختلاف ميان آنها را ناديده گرفت. به منظور آشنايي با برخي از این تعاريف، برخي از آنها را از نظر مي گذرانيم.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ روایات در مذمت و انکار تصوف دو گونه اند. برخی صراحتاً از تصوف نام برده و برخی به صورت غیرمستقیم، اندیشه و تفکر و اعمال صوفیانه را منکوب کرده اند.
انواع اصطلاح صوفي که در روايات ذکر گرديده به سه بخش تقسيم مي گردد و هر سه گروه روايات نشان دهنده مذمت صوفيه توسط ائمه عليهم السلام مي باشد.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_بیان تفاوت صوفیه قرون نخستین و صوفیه فرقه ای امروزی و وجه شباهت و افتراق آن با عرفان حقیقی و این که آیا همه صوفیه از ابتدا تا کنون، راه را به اشتباه طی کرده اند یا در میان آنان کسانی بوده اند که مورد وثوق بوده و سیر و مشی آنان در سیر و سلوک و موضع گیری های اجتماعی و در کل وظیفه مسلمانی، درست بوده؟