پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در نوشته پیشین مبانی نظری دادگاه تفتیش عقاید در مسیحیت و توماس آکویناس را از نظر گذراندیم؛ اما در نوشته حاضر مطلبی را خواهیم خواند که اگر در منابع معتبر یافت نمی‌شد، باور به آن سخت می‌آمد. صحبت از حکمی است که پاپ نیکولاس سوم در سال ۱۲۸۰ ابلاغ کرد. در این نامه مطالب هولناکی در ارتباط با برخورد با کسانی که در مظان اتهام بدعت هستند، شاهدیم.

شرح آن به دین صورت است: «به این وسیله ما عموم بدعت گذاران کاتارها، پاتارین‌ها، فقرای لیون [1]... و امثالهم را به هر اسم و عنوان نامیده شوند، تکفیر و لعنت می‌کنیم هنگامی که این‌گونه افراد از طرف کلیسا محکوم شوند، باید آنان را به قاضی حکومتی بسپارند. اگر کسی بعد از بازداشت توبه کند و خواستار مجازات کفاره شود باید او را مادام‌العمر زندانی سازند. کلیه افرادی که به مردمان بدعت‌گذار پناه دهند یا از آنان دفاع یا به آنان کمک کنند، باید به عنوان بدعت‌گذار تکفیر و لعنت شوند هر کس به مدت یک سال و یک روز در حالت تکفیر و لعنت باشد، باید تبعید شود. کسانی که مظنون به بدعت‌گذاری هستند، چنانچه نتوانند بی‌گناهی خود را ثابت کنند تکفیر و لعنت خواهند شد. اگر طوق تکفیر و لعنت به مدت یک سال بر گردن آنان بماند، بدعت‌گذار تلقی می‌شوند و به مجازات مقرر خواهند رسید. این قبیل افراد را هیچ‌گونه حق فرجام خواهی نخواهد بود... هر کس ایشان را طبق شعائر مسیحی اجازه کفن و دفن دهد، محکوم به حکم تکفیر خواهد شد تا آنکه به خوبی رضایت خاطر کلیسا را جلب کند چنین کسی مورد بخشایش قرار نخواهد گرفت مگر آنکه با دست خویش اجساد به گور سپردۀ آن مردگان را از زیر خاک بیرون آورد و به دور افکند. ما عموم افراد غیر روحانی را از بحث دربارۀ مسائل مربوط به آیین کاتولیک باز می‌داریم و اگر کسی از این فرمان تخلف ورزد او را تکفیر خواهیم کرد. هر کس از وجود بدعت‌گذاران یا اشخاصی که در خفا محافلی تشکیل می‌دهند یا کسانی که از همه جهات پیرو اصول و عقاید صحیح آیین کاتولیک نیستند آگاهی داشته باشد باید این مطالب را نزد کشیشی که برای اقرار به گناهان به خدمتش می‌رود یا نزد کس دیگری فاش سازد تا به اطلاع اسقف یا بازپرس روحانی برسانند. اگر شخصی از انجام این تکلیف سرپیچی کند تکفیر خواهد شد. بدعت‌گذاران و کلیه افرادی که آنان را پناه می‌دهند حمایت می‌کنند یا مدد می‌رسانند و همگی کودکان آنان تا دو نسل حق تصدی مقامات کلیسایی را نخواهند داشت... ما به این وسیله، کلیهٔ این قبیل افراد را برای همیشه از عوایدشان محروم می‌سازیم.» [2]

گاهی در دادگاه‌های تفتیش عقاید کسانی به اموری متهم می‌شدند؛ اما چون به مرگ طبیعی از دنیا می‌رفتند مأموران تفتیش عقاید حکم می‌کردند که جسد آنان به آتش سوزانده شود دوستان متهمان جسد آنان را با چنان مهارتی پنهان می‌کردند که برای اجرای رأی دادگاه سوزاندن آدمکی ضرورت پیدا می‌کرد. سازمان تفتیش عقاید برای از بین بردن جادوگری سوزاندن زنان ساحره را در دستور کار خود قرار داد این دادگاه‌ها حس لجبازی مردم را برانگیخت و جادوگری به صورت یک بیماری عمومی به خصوص در ایتالیای مجاور آلپ در آمد.[3]

بدین ترتیب برگی سیاه در تاریخ از طرف کسانی که امروزه مدعی آزادی بیان هستند رغم خورد!

پی‌نوشت:
 [1]. نام گروه‌هایی که عقایدی مخالف با کاتولیک‌ها داشتند.
 [2]. دورانت، ویل، تاریخ‌تمدن، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1371، ج 4، ص 1049
 [3]. باغبانی، محمدجواد، شناخت مسیحیت، شناخت مسیحیت، موسسه امام خمینی، 1391، ص 193