چرا صحابه در سقیفه به غدیر استناد نکردند
در مقابل کسانی که منکر واقعه غدیر هستند باید گفت که حادثه غدیرخم فقط یک حادثه خاص تاریخی نیست که در زمانی واقع شده باشد، بلکه روز تعیین سرنوشت همه انسانها است. مخفی کردن واقعه ای مانند واقعه غدیرخم، که روایات آن قطعاً در زمره متواترات است، محال است.
واقعه غديرخم و سخن رسول خدا (ص) در حضور هزاران نفر و کلام حضرت که فرمود «من كنت مولاه فهذا علی مولاه» فقط ادعای شيعه نيست؛ بلكه بيشتر تفاسير و كتب روايی و تاريخی اهل سنت آن را نقل كرده‌اند.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حیدرعلی قلمداران یکی از سران جریان قرآنیون معاصر که منکر امر خلافت بلافصل حضرت علی (علیه‌السلام) است، در یکی از کتب خود در بحث انکار واقعه غدیرخم می‌نویسد: «قوت ايمان اصحاب فداكار و مجاهد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و مدح و تجليل قرآن كريم از ايشان، با كتمان خلافت و امامت الهی علی (علیه‌السلام) توسط آنان، تناقض صريح دارد؛ زیرا انگيزه‌ای برای كتمان خطبه غدیرخم نداشتند و اگر از خطبه مذكور، چنان معنايی را فهميده بودند تخلف نمی‌كردند.»
برای پاسخ به این ادعای قلمداران ابتدا باید این نکته را بیان کرد که واقعه غديرخم و سخن رسول خدا (صلی‌الله‌عليه‌و‌آله) در حضور هزاران نفر كه فرمود: «من كنت مولاه فهذا علی مولاه» فقط ادعای شيعه نيست؛ بلكه بيشتر تفاسير و كتب روايی و تاريخی اهل سنت آن را نقل كرده‌اند.
اینکه چرا صحابه به غدیرخم استناد نکردند، می‌تواند چند دلیل داشته باشد:
- ظهور دوباره تعصب جاهلى:
سنتهاى جاهلى و رقابت قدرت و عصبیت‌هاى قبیلگى در میان گروه‌های مدعى خلافت در سقیفه، مانع از استناد به واقعه غدیر درباره وصایت نبوى بوده است؛ زیرا در صورتى که غدیر مبنا قرار مى‌گرفت مجالى براى رقابت و حضور دیگر گروه‌ها در تصدى منصب خلافت پیامبر (صلی‌الله‌عليه‌و‌آله) به وجود نمی‌آمد و اینکه در زمان جاهليت تنها اشرافی به مجلس مشورتی قريش (دار الندوه) راه می‌يافتند كه به چهل سالگی رسيده باشند. بر اين اساس، پذيرش جانشين رسول خدا (صلی‌الله‌عليه‌و‌آله) به ويژه اگر آن فرد، داماد پيامبر (صلی‌الله‌عليه‌و‌آله) بود و كمتر از چهل سال داشت، بسيار دشوارتر می‌شد. چنان كه ابوبكر مكرر به آن حضرت می‌گفت: تو جوانی و فرصت برای خلافت داری.
- کینه داشتن نسبت به حضرت امیر (علیه‌السلام)؛
یکى از خصلت هاى بارز عرب، کینه توزى است و با توجه به سابقه على (علیه‌السلام) در جنگهاى متعدد و افرادى که در آن جنگها به دست على (علیه‌السلام) کشته شده بودند، در این زمان، اقوام همان افراد، جزء جمعیت عظیم مسلمانان بودند، بدیهى است که این افراد، کینهاى دیرینه از على (علیه‌السلام) در دل خود داشته باشند و هرگز راضى به جانشینى او نباشند.
پشت کردن صحابه به امام علی (علیه‌السلام) مورد پیش بینی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قرار گرفته بود چنان که علمای اهل سنت نقل می‌کنند که پیامبر گرامی خطاب به حضرت علی (علیه‌السلام) فرمود: «کینه‌هایی مردم نسبت به تو در دل دارند که هنگامی آن را آشکار خواهند کرد که من از دنیا رفته باشم.»
البته این نکته را باید بیان کرد که چنان نبود که تمام صحابه غدیر و مسئله ولایت و خلافت حضرت علی (علیه‌السلام) را فراموش کنند؛ بلکه عده‌ای از آنان تن به خلافت خلیفه اول اهل سنت نداده و در برابر او اعتراض و احتجاج به ولایت حضرت علی (علیه‌السلام) می‌کردند. علامه مجلسی در کتاب شریف بحارالانوار بابی را به احتجاجات صحابه بر خلافت و امامت امیر مؤمنان در برابر غاصبان خلافت اختصاص داده است.
در منابع اهل سنت آمده است كه بسياری از صحابه اعم از مهاجران و انصار، خلافت را حق علی (عليه‌السلام) می‌دانستند و خلافت خلیفه اول را قبول نداشتند و شماری از آنها برای اعتراض، در خانه علی (عليه‌السلام) جمع شده بودند.
پی‌نوشت:
. قلمداران، حیدرعلی، شاه راه اتحاد، ص120.
. الكامل فی التاريخ، ابن اثير، ج1، ص631.
. تاريخ سياسی اسلام، جعفريان رسول، ص98.
. حاكم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص150.
. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج29، ص83.
. الامامة و السياسه، ج1، ص29 ـ 31.
افزودن نظر جدید