زن در اسلام؛ پاسخ قاطع دکتر زرینکوب به باستان‌گرایان

  • 1393/03/31 - 10:11
دکتر عبدالحسین زرینکوب (که جریانات باستانگرا و زرتشتی از آثار ایشان به عنوان سند و مرجع یاد می‌کنند)، در کتاب کارنامه‌ی اسلام، نکاتی قابل توجه درباره جایگاه زن در اسلام، نوشتند... زن نيز، بر خلاف مشهور، در قلمرو اسلامى وضعش اسارت‌آميز به نظر نمی‌آمد. در بين زنان مسلمان‏ كسانى بودند كه در امور اجتماعى و حتى كارهاى راجع به حكومت نيز از خود...

.

پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دکتر عبدالحسین زرین کوب(۱۳۰۱-۱۳۷۸ه ش) نگارنده‌ کتاب "دو قرن سکوت" که همواره مورد استناد جریانات زرتشتی و باستانگرا قرار دارد، در سال 1348 خورشیدی، کتابی تحت عنوان «کارنامه اسلام» منتشر نمودند. ایشان در این کتاب ارزشمند، بیانات و چکیده‌ای از کارنامه‌ی اسلام در عرصه‌های گوناگون را ارائه دادند. از مهم‌ترین مباحث این کتاب، سخنان ایشان پیرامون جایگاه زن در اسلام است. این گفتار، به راستی پاسخی بس قابل توجه به زرتشتیان و باستانگرایان افراطی است.
                                              
«... زن نيز، بر خلاف مشهور، در قلمرو اسلامى وضعش اسارت‌آميز به نظر نمی‌آمد. در بين زنان مسلمان‏ كسانى بودند كه در امور اجتماعى و حتى كارهاى راجع به حكومت نيز از خود لياقت نشان دادند، بعضى از آنها ملكه يا نايب‌السلطنة بودند. نام امثال تركان خاتون، آبش خاتون، شجرة الدرّ و امثال آن‌ها در تواريخ‏ محلى مسلمين هست. بعضى از زنان در امور اجتماعى نيز قابليت و لياقت‏ نشان می‌دادند. سكينه دختر حسين بن على (علیه السلام) مجالس ادبى و سياسى داشت‏ و اشعار گويندگان مختلف را مى‌‏شنيد و نقد مى‌‏كرد. نفيسه دختر زيد بن ‏الحسن (علیه السلام) بر وليد بن عبدالملک اموى خروج كرد و در مصر درگذشت. با اين همه، علاقهبه خانواده و امر تربيت، زن را پايبند خانه می‌داشت. اما اين پايبندى اسارت و حقارت نبود. در حقيقت، زن مسلمان از جهت امنيت -‏امنيت اقتصادى- مخصوصاً از زنان بسيارى از نواحى اروپا وضع بهترى ‏داشت، زيرا می‌توانست در مال خود تصرف و دخالت كند و شوهر يا طلبكارانش حق نداشتند در دارایی او مداخله كنند. به علاوه، تسهيلاتى‏ كه اسلام در امر ازدواج مقرر مى‏‌داشت، زن را، هم از ورطه‌ی فحشاء دور نگه می‌داشت، هم از بى عفتی‌هایی كه لازمه‌ی محدوديت‌هاى غير طبيعى‏ بود. بدين گونه، چند همسرى (Polygamy) مسلمین، تا حدى يک مبارزه‌ی ضد فحشاء بود، و زن مسلمان نيز -مادام كه از شوهر عدالت‏ مى‏‌ديد- آن را به هيچ وجه يک نوع ظلم و خفت در حق خويش تلقى‏ نمى‌‏كرد.
جامعه‏‌اى چنين كه در آن نه زن مورد تعدى بود نه برده، و حتى‏ اقليت‌هاى دينى و مذهبى نيز از آسايش برخوردار بودند، براى نظم و عدالت ‏خويش مى‌بايست از يک قانون عالى بهره‏‌مند باشد، چنان كه بود. اين قانون عبارت بود از شريعت، و در اسلام نيز -مثل آیین ‏موسى- دين و قانون يک چيز بود».[1] تصویری از متن کتاب:

   
گذشته از جایگاه زن در اسلام که حتی برخی از زنان در قرآن به عنوان الگوی همه‌ی انسان‌ها معرفی شده‌اند، و برخی نیز تحت الهامات وحیانی قرار گرفتند، اما زن در ایران باستان، نه تنها جایگاهی مناسب نداشت، بلکه جانوری اهریمنی شمرده می‌شد و تحت شکنجه، تحقیر و آزار مدعیان کردار نیک قرار داشت.[2] 

پی‌نوشت:

[1]. عبدالحسین زرینکوب، کارنامه اسلام، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1391، ص137-138 
[2]. بنگرید به مقالات «عقل زن در نگاه دين زرتشتي» و «تحقیر زنان رنجدیده در دین زرتشتی» و «برتری پسر بر دختر در دین زرتشتی» و...

زرتشت و باستان‌گرایی
ملی گرایی
خدمات متقابل ایران و اسلام
برچسب‌ها: 
زن
حجاب
زرتشتی‌گری
تولیدی

دیدگاه‌ها

W.B

1393/04/15 - 16:47

زن در قرآن 1 : یک زن الگوی همه ی جهانیان ... وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی‏ عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی‏ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی‏ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (سوره ی 66 آیه 11 ) و خداوند مثل میزند از برای کسانی که ایمان آورده اند ، همسر فرعون را . آن هنگام که گفت پروردگارا ؛ مرا در بهشت خویش جای ده و از شر فرعون و کردارش و دیگر ظالمین نجاتم ده ... توضیح : خداوند ، آسیه ( همسر فرعون ) را مثل و نمادی از مؤمنین ( اعم از مرد و زن ) معرفی میکند . آنچنانکه آسیه الگویی برای مردان مؤمن نیز هست .

W.B

1393/04/15 - 16:48

زن در قرآن 2 : گفتگوی ملائکه با یک زن : سوره مبارکه هود ( سوره ی 11 آیات 69 - 73 ) ترجمه ی آیات : و به راستى، فرستادگان ما ( ملائکه ) براى ابراهیم مژده آوردند، سلام گفتند، پاسخ داد: و دیرى نپایید که گوساله‏اى بریان آورد. (69)و چون دید از غذا نمی خورند ، آنان را ناشناس یافت و از ایشان ترسى بر دل گرفت. ملائکه گفتند: «مترس، ما به سوى قوم لوط فرستاده شده‏ایم.» (70)و زن او ایستاده بود ، خندید. پس وى را به اسحاق و از پى اسحاق به یعقوب مژده دادیم. ( 71 ) [همسر ابراهیم‏] با تعجب گفت: « آیا فرزند آورم با آنکه من به سن کهولت و پیری رسیدم ؟ و شوهرم پیر مرد است؟ واقعاً این چیز بسیار عجیبى است.» (72)گفتند: «آیا از کار پروزدگارت شگفت زده شده ای ؟ رحمت خدا و برکات او بر شما خاندان‏ رسالت ‏باد. بى‏گمان، او ستوده‏اى بزرگوار است.» (73) آنچه در این آیه شاهدی بر مثال ماست ، گفتگوی همسر ابراهیم با ملائکه و پاسخ ملائکه به اوست ... این درحالی است که ملائکه خود را معرفی کردند و همسر ابراهیم هم در آنجا حضور داشت . به راستی گفتگوی با فرستادگان الهی ( ملائکه ) فضیلتی اندک است ؟

W.B

1393/04/15 - 16:49

زن در قرآن : ارزش اعمال خیر زنان ، پا به پای مردان : فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لا أُضیعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى‏ ... ( سوره ی 3 ایه 195 ) ترجمه : پس آنگاه پروردگارت دعایشان را مستجاب نمود که همانا من ( پروردگارتان ) کردار هیچ یک از نیکوکاران مرد و زن را بدون پاداش قرار نمی دهم . توضیح :‌ آنچه در این آیه به وضوح اشاره شد ، ارزشمندی کردار نیک زنان در کنار کردار نیک مردان است . پا به پای آنان و نه کم تر ...

W.B

1393/04/15 - 16:50

زن در قرآن : برخورداری زنان پاک از حیات طیبه : منْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُون‏ ( سوره 16 آیه 97) هرکسی از مردان و زنان عملی خیر به جای آورد ، در حالیکه مؤمن است ، او را به زندگی پاک و همیشگی سرزنده میکنیم و بهتر از آنچه به انجام رسانید را به وی پاداش می دهیم ...

W.B

1393/04/15 - 16:50

زنان درکنار مردان ، در عقلانیت و دینداری ... إِنَّ الْمُسْلِمینَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتینَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقینَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرینَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعینَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقینَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمینَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافِظینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ وَ الذَّاکِرینَ اللَّهَ کَثیراً وَ الذَّاکِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظیماً ترجمه : مردان و زنان مسلمان، و مردان و زنان با ایمان، و مردان و زنان عبادت‏پیشه، و مردان و زنان راستگو، و مردان و زنان شکیبا، و مردان و زنان فروتن، و مردان و زنان صدقه‏دهنده، و مردان و زنان روزه‏دار، و مردان و زنان پاکدامن، و مردان و زنانى که خدا را فراوان یاد مى‏کنند، خدا براى‏[همه‏] آنان آمرزشى و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است. (35احزاب )

W.B

1393/04/15 - 16:51

زنان نیز در فضایل و کرامت ها هم گام با مردان اند ... یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ (سوره ی 49 آیه 13) یه چیز دیگه : الهامی وحیانی بر یک زن = وَ أَوْحَیْنا إِلى‏ أُمِّ مُوسى‏ أَنْ أَرْضِعیهِ فَإِذا خِفْتِ عَلَیْهِ فَأَلْقیهِ فِی الْیَمِّ وَ لا تَخافی‏ وَ لا تَحْزَنی‏ إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیْکِ وَ جاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلینَ (سوره ی 28 آیه 7 ) و ما به وسیله ی الهام بر مادر موسی وحی کردیم که ... فضائل و کرامات مادر مریم ... سوره 3 ایه 35 – 36 – 37 : ترجمه : به یاد آر آن هنگام که همسر عمران ( مادر مریم ) گفت : پروردگارا ... آن کودکی که در وجود دارم را نذر تو کردم تا آزاده بار آید ... پس از من بپذیر . همانا تو شنوا و دانا هستی . پس آن هنگام که نوزادش متولد شد ، گفت : خدایا من دختری زاده ام و البته پسران هیچ گاه به دختران نمی رسند . و من او را مریم نام نهادم . و او را از شر شیطان رانده شده ، به تو پناه می دهم ...پس ان گاه پروردگار ، نذرش را به بهترین وجه پذیرفت . و مریم را به زیباترین حالت پرورش داد . و زکریا را سرپرست مریم نمود . و آن هنگام که زکریا بر محراب مریم وارد شد ، نزد وی رزقی ( میوه ) مشاهده کرد . زکریا گفت : ای مریم ! این روزی از کجا آمده است ؟ مریم گفت : این از جانب خداست . و او به هر که بخواهد روزی میدهد ... توضیح : الله تعالی به صراحت در این آیات می فرماید که من نذر مادر مریم را قبول کردم . در حالی که خداوند از هرکسی هر عملی را نمی پذیرد . إِنَّما یَتَقَبَّلُ‏ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ : خداوند کردارها را فقط از متقین می پذیرد . اما در این جا از مادر مریم پذیرفت . همچنین مادر مریم ، پس از اینکه فهمید کودکش دختر است ( بر خلاف رسم آن زمان ) ناراحت نشد . بلکه خوشحال شد و گفت : پسران هیچ گاه به دختران نمی رسند . و این نشان از این است که وی با وجود این که یک زن بود ، اما از مردان جلوتر بوده و سطح فهم و شعورش از مردان جامعه بالاتر بود . همچنین با وجود اینکه کاهنان معبد در زمان ولادت مریم ، به مسائل خرافی دامن می زدند ، اما مادر مریم با بی توجهی به همه ی این خرافات ، دخترش را به خداوند یکتا سپرد و او را از شر شیطان به خداوند پناهنده کرد ... که همین نشان می دهد سطح فهم وی با وجود زن بودن , از سطح عادی مردم بالا تر بود .

W.B

1393/04/15 - 16:53

جایگاه زن در قرآن : تعجب یک پیامبر از کرامات و فضائل یک زن ... فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّى لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ ( سوره 3 ایه 37 ) پس ان گاه پروردگار ، نذرش را به بهترین وجه پذیرفت . و مریم را به زیباترین حالت پرورش داد . و زکریا را سرپرست مریم نمود . و آن هنگام که زکریا بر محراب مریم وارد شد ، نزد وی رزقی ( میوه ) مشاهده کرد . زکریا گفت : ای مریم ! این روزی از کجا آمده است ؟ مریم گفت : این از جانب خداست . و او به هر که بخواهد روزی میدهد ... توضیح : همانطور که مشاهده می شود , زکریای نبی ( علیه السلام ) با وجود اینکه خود پیامبر و صاحب فضیلت بود , اما از کرامت مریم متعجب شد . و به آن رزقی که ملائکه برای مریم آوردند , به چشم تعجب نگاه میکرد و با حالتی شگفت زده سؤال کرد ...

W.B

1393/04/15 - 16:54

راه یک زن ، راه سعادت ... مَا الْمَسیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ انْظُرْ کَیْفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ الْآیاتِ ثُمَّ انْظُرْ أَنَّى یُؤْفَکُونَ ( سوره ی 5 آیه 75 ) ترجمه : مسیح پسر مریم فرستاده بود که قبل از او هم فرستادگان بودند و مادرش صدّیقه ای بود . آنان می خوردند و در جسمانیت شبیه شما بودند . پس بنگر که چگونه ایات خود را بر شما تبیین می کنیم ... دقت کنیم که خداوند , مریم را صدّیقه نامید . در حالیکه خداوند به صراحت راه صدّیقین را صراط المستقم نامیده است . ( راه سعادت ) سوره ی مبارکه حمد : اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ (6) صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ (7) خداوندا ... ما را به راه راست هدایت فرما ... راه همان کسانی که نعمتشان دادی نه راه مغضوبین و نه راه گمراهان ... و تعریف نعمت داده شدگان : وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً ( سوره ی 4 آیه 69 ) و هرکه خدا و رسولش را اطاعت کند پس به همراه کسانی خواهد بود که خداوند بدانها نعمت عطا کرده است همچون پیامبران ، صدیقین ، شهداء ، صالحین و چه خوب همراهانی هستند ... حرکت انسان ( اعم از زن و مرد ) به سمت پروردگار ... یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى‏ رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقیهِ ( سوره 84 آیه 6 ) ای انسان ... تو به سمت پروردگارت در حرکتی و در نهایت به او می رسی ... توضیح : آنچه موضوع حرکت به سمت خدا است ، وجود انسان است . نه فقط مرد ...

W.B

1393/04/15 - 16:54

مریم ، برگزیده ی خداوند بر جهانیان : وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى‏ نِساءِ الْعالَمینَ ( سوره ی 3 آیه 42 ) و هنگامی که ملائکه گفتند : ای مریم ، همانا خداوند تو را برگزید و تطهیر کرد و تو را بر زنان عالم برگزید ... توضیح : خداوند در این آیه دو بار از واژه ی « برگزیدن » استفاده کرده است . یکبار به صورت مطلق و بار دیگر با قید « برگزیدن بر زنان » « برگزیدن » اول , همانطور که به عرض رسید مطلق و بدون قید است . یعنی بر همه ی انسانها

سوده

1399/07/22 - 12:45

سلام چطوریه که دکتر زرین کوب که از دین عرب بد میگفت و از دین زرتشت خوب میگفت.به یکباره حرفش ازین رو به اون رو شد؟و حرفهای خودشم تکذیب کرد؟

saman

1399/07/22 - 14:01

سلام. اگر منظور شما از «دین عرب»، اسلام هست، عرض کنم اسلام، انسان رو مخاطب خودش قرار داده. نه عرب رو. اصلا اسلام، مرزهای قوم و قبیلگی رو به رسمیت نشناخته. آقای زرینکوب، هیچ وقت از اسلام بد نگفت و هیچ وقت از دین زرتشتی هم تقدیس نکرد. این که زرینکوب اسلام ستیز بوده باشه و یا طرفدار دین زرتشتی بوده باشه، تهمت و دروغی هست که رتشتیان و باستانگرایان به زبون آوردند

Gsm

1402/10/28 - 21:17

ببین داداش زرین‌کوب داخل کتاب بامداد اسلام که فکر میکنم مال قبل انقلابه تعریف میکنه .در ایران پس از اسلام همینطور و... تازه دو قرن سکوت هم در دو قرن سکوتم تو دو بخش به انتشار رسوند.که تو دومین بخش اشتباهات خودشو اصلاح کرد .اینم زمان شاه بوده.

محمد رضا

1402/01/21 - 06:30

چرا دعوای خودمان را میخواهیم با خراب کردن دین دیگر ذهنمان را منحرف کنیم . کتاب زرتشت " گات ها " است که در گوگل در دسترس است . هر جای از مرد سخن گفته همراهش زن هم امده و از هم جدا نکرده . نمونه اش " هر مرد و زن به حرف های من گوش فرا دهید و ..... بقیه کتاب ها مانند اوستا و .... به زرتشت ربطی ندارد و پس از او نوشته شده . ما ما که قران از حضرت محمد(ص) است و نهج البلاغه از حضرت علی (ع) و ...

saman

1402/01/21 - 10:05

1. دعوایی بین ما نیست. جریانات زرتشتی، نو زرتشتی، باستانگرا و... در قضیه "زن" به اسلام می‌تازند و ما هم در مقام پاسخ و دفاع هستیم. به ما فحش میدهند، ناجوانمردانه دروغ میگویند. ما در جواب با سند و دلیل، مقابله میکنیم. فکر نمیکنم جای ناراحتی باشد. 2. این ادعا که فقط گاتها کتاب زرتشت باشد و بقیه بخش‌های اوستا، نه، ادعایی است که نخستین بار، غربی‌ها از قبیل مارتین هاگ و... مطرح کردند. حرف درستی هم نیست. در خود اوستا، مثلاً وندیداد، سخنان اهورامزدا و زرتشت است. سنت زرتشتی، کل اوستا را به زرتشت نسبت میدهد، نه فقط گاتها را. ضمن اینکه بخش زیادی از گاتها قابل فهم نیست.

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.