پرسش:

آيا زيارت قبور ائمه و ساير افراد بدعت نيست؟ اين زيارت ها چه فايده اى دارد؟

پاسخ:

بدعت به عمل و دستورى اطلاق مى شود كه از جانب خدا يا رسولش و اهل بيت چيزى درباره آن نيامده باشد. ليكن رفتن به زيارت قبور، مخصوصاً زيارت حسين(عليه السلام) را در كتب معتبر اهل سنت نيز مى توان يافت. براى مثال در كتب اهل سنت آمده است كه: «روزى رسول الله(صلى الله عليه وآله) در خانه عايشه تشريف داشتند كه حسين(عليه السلام) وارد شد. پيغمبر او را در آغوش كشيد و بسيار بوسيد و بوييد. عايشه سؤال كرد: چقدر حسين را دوست مى دارى؟ حضرت فرمود: مگر نمى دانى او پاره جگر من و ريحانه من است. سپس حضرت گريست و فرمود: جاى نيزه ها و شمشيرها را مى بوسم كه بنى اميه بر حسينم خواهند زد. سپس ادامه داد: او را با لب تشنه مى كشند و شفاعت من هرگز به آن ها نمى رسد. خوشا به حال كسى كه بعد از شهادت حسينم، او را زيارت كند. عايشه پرسيد: اجر زائر حسين چقدر است؟ حضرت فرمود: يك حج من. عايشه تعجب كرد و اين سؤال را چندين بار پرسيد و هر بار رسول الله(صلى الله عليه وآله) ثواب زيارت حسين را زيادتر گفت. تا اين كه فرمود: ثواب زيارت حسين(عليه السلام) برابر نود حج و نود عمره من است كه در نامه عمل زائر نوشته مى شود.»(1)

البته اين كار در اهل سنت و ساير فرق هم وجود دارد، مثلا زيارت قبر شيخ عبدالقادر گيلانى و امام ابوحنيفه در بغداد، يا خواجه نظام الدين در هند، يا شيخ اكبر مقبل الدين در مصر، از نظر آن ها جائز و ثواب دارد و جماعتى از اهل سنت مى روند و زيارت مى كنند و هيچ روايتى هم از پيامبر در شأن آن ها نرسيده است.

از طرفى قبور اولياء خدا و ائمه معصومين محل تقرب به خداست، محل عبادت خداوند است. در حرم پيامبر(صلى الله عليه وآله) خداوند را عبادت مى كنيم. پيامبر را عبادت نمى كنيم،
بلكه پيامبر را زيارت مى كنيم و با زيارت پيامبر از ايشان مى خواهيم نزد خداوند براى ما شفاعت و طلب آمرزش كند; طبق آيه شريفه: } وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوّاباً رَحِيماً{.(2) لذا اين كار مورد تأييد خداوند است. اميرالمؤمنين كه در آيه شريفه مباهله نفس پيامبر محسوب مى شود و اهل بيت معصومين از اين قاعده مستثنى نيستند. دختر گرامى پيامبر حضرت زهرا(عليهما السلام)به زيارت حمزه و بعد به زيارت پيامبر مى رفتند. حضرت اميرالمؤمنين به زيارت قبر حضرت زهرا مى رفتند. پيامبر خدا به زيارت قبور بقيع مى رفتند و در اول هر سال به زيارت شهداى احد مى رفتند.

سيره صحابه و علماى اهل سنت نيز بر همين منوال بوده است كه بعضى از موارد آن عبارتند از:
1 . ابو على خلال، شيخ حنابله مى گويد: هر گاه به مشكلى برخورد مى كنم قبر موسى بن جعفر(عليه السلام) را زيارت مى كنم و به ايشان متوسل مى شوم و خداوند مشكل مرا آسان مى كند.(3)
2 . قسطلانى مى گويد: شايسته است كه زائر در كنار قبر پيامبر زياد دعا و استغاثه كند، متوسل شود، طلب شفاعت كند و بى تابى كند و سزاوار است كه خداوند شفاعت پيامبر را در حق او بپذيرد.(4)
3 . ابن خزيمه، شيخ (استاد) بخارى و مسلم و باصطلاح شيخ الاسلام است، شاگردى دارد بنام محمد بن مومل كه مى گويد به همراه استادم ابن خزيمه و جمعى به زيارت قبر على بن موسى الرضا(عليه السلام) در طوس رفتيم. استادم چنان در مقابل بقعه متبركه تعظيم و تواضع كرد كه همگى در شگفت مانديم.(5)
4 . محمد بن ادريس شافعى به قبر ابوحنيفه و احمد بن حنبل به قبر شافعى متوسل مى شدند.(6)
5 . در سنن الكبرى، از پيامبر روايت كرده كه فرموده: «من زار قبري وجبت له شفاعتي». هر كه قبر مرا زيارت كند شفاعت من بر او واجب مى شود.(7)
6 ـ أم سلمة از پيامبر نقل مى كند كسى كه مرا بعد از وفات زيارت كند مانند كسى است كه در حيات با من مصاحبت داشته و كسى كه اهل بيت مرا زيارت كند مثل آن است كه مرا زيارت كرده است.
7 . انس بن مالك روايت مى كند پيامبر فرمود كسى كه مرا بعد از وفات زيارت كند، مانند اين است كه در حال حيات زيارت كرده و هر كس بتواند مرا زيارت كند و نكند هيچ عذرى ندارد.(8)
8 . علامه امينى در كتاب شريف «الغدير» 22 حديث متواتر مشابه حديث مذكور از كتب معتبر اهل سنت نقل كرده است و 42 كلام از ائمه اهل سنت در تأكيد استحباب زيارت قبر پيامبر مى آورد و متون زيارت را نقل مى فرمايد.(9)
9 . فاكهى در حسن الأدب و غزالى در احياء علوم الدين براى ائمه بقيع زيارت نامه هايى نقل كرده اند.(10)
10 . براى شهداء احد زياراتى را مستحب دانسته اند بويژه حضرت حمزه از طريق صحابه نقل كرده اند. رحله ابن جبير 153; حسن الادب 83; وفاء الوفا; مراقى الفلاح 152. و نظاير آن ها كه كتب زيادى در خصوص آن نوشته شده است.

به طور خلاصه مى توان به بعضى از فوائد زيارت مشاهد مشرفه چنين اشاره كرد:
1 . زائر با اين كار از سنت الهى سلام و صلوات بر بندگان مقرب تبعيت مى كند، سلام و صلوات خدا بر انبياء و صالحان در قرآن فراوان است.
2 . تشكر از صاحب رسالت و عمل به آيه مودت ذى القربى است.
3 . قدرشناسى از حاملان علوم نبوى است كه آن ها را بر مسلمان ها رسانده اند
4 . با اظهار ارادت به مقربان خداوند، به خداوند تقرب مى جويد.

**************************************************************************************
1  . كامل الزيارات، باب 22، ص67 ; بحارالانوار، ج44، ص260، امالى شيخ66
2  . نسا (4): 64، اگر آن ها (به گناه) به خود ستم كردند (آنگاه) نزد تو آمدند و درخواست استغفار و آمرزش از درگاه خداوند كردند و پيامبر براى آن ها طلب آمرزش كرد خدا را توبه پذير و مهربان يافتند.
3  . تاريخ بغداد، ج 1، ص120
4  . المواهب اللدنيه، ج 3، ص417
5  . تهذيب التهذيب، ج 7، ص339
6  . مناقب ابى حنيفه، ج 2، ص199
7  . سنن الكبرى، ج5 ، ص245
8  . وفاء الوفاء، 4، ص1346
9  . الغدير، ج5 ، زيارت مشاهد مشرفه.
10  . حسن الادب: 83 ; احياء العلوم، ج1، ص232