شرايط تحقيق جهت وصول به حقيقت در اسلام

1) تكيه نكردن بر ظن و گمان. [1] . 
2) بي طرفي [2] : اگر انسان بخواهد صحيح قضاوت كند يابد در مورد مطلبي كه مي انديشد كاملا بي طرفي خود را حفظ كند. 
3) عدم پيروي از ميل و هواهاي نفساني [3] : اگر انسان بي طرفي خود را حفظ نكند خواه ناخواه به سوي ميل ها و هواهاي نفساني كشانيده مي شوند. 
4) عدم شتابزدگي: هر قضاوت و اظهار نظري نياز به مقدار معيني از مدارك كافي دارد و تا مدارك به قدر كافي در يك مسئله جمع نشود هر گونه اظهار نظر و شتابزدگي موجب لغزش انديشه است. 
5) عدم نسبت گرايي و گذشته نگري: انسان به حكم طبع نخستين خود، هنگامي كه مي بيند يك فكر و عقيده خاص مورد قبول نسل هاي به گذشته بوده است خود به خود بدون آنكه مجالي به انديشه خود بدهد آن را مي پذيرد. قرآن مجيد يادآوري مي كند كه پذيرفته ها و باورهاي گذشتگان را مادام كه با معيار عقل نسنجيده ايد نپذيريد در مقابل باورهاي گذشتگان استقلال فكري داشته باشند. [4] . 
6) عدم شخصيت گرايي: يكي ديگر از موجبات لغزش در تحقيق گرايش به شخصيت هاي بزرگ تاريخي يا معاصر است كه از نظر عظمتي كه در نفوس دارند بر روي فكر و انديشه و تصميم و اراده ديگران اثر مي گذارند و در حقيقت هم فكر و هم اراده ديگران را تسخير مي كنند و هم ديگران در مقابل آنها استقلال فكري خود را از دست مي دهند. [5] . 
اينك با توجه به معرف غني اسلامي كه مختصري از آن در زمينه تحري حقيقت آورده شده متوجه مي شويم كه طرح اين شعار در اصول فرقه بهائيت هيچ گونه تازگي نداشته و گذشته از آن، در اروپا پس از دوران انقلاب رنسانس اين اصل مد نظر دانشمندان غربي قرار گرفته است. به عبارت ديگر در هنگام طرح اين اصل از طرف رهبران بهائيت در قرن سيزدهم هجري هم بشر شرقي و هم بشر غربي به اين نتيجه رسيده بوده است و نيازي به طرح اين شعار در قالب يك اصل از سوي اين فرقه احساس نمي گردد. 
پاورقي ها: --------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] سوره انعام / 166. 
[2] سوره نجم / 23. 
[3] سوره نجم / 23. 
[4] سوره بقره / 70. 
[5] سوره احزاب / 67.