پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در لندن زندگی بسیار خوب و مرفهی داشتم. فوق تخصص جراحی مغز را، از دانشگاه هاروارد آمریکا گرفته بودم و در مشهورترین بیمارستان لندن مشغول به‌کار شدم، ولی در درونم کمبود و خلائی احساس می‌کردم، به‌دنبال چیزی می‌گشتم، تا خودم را آرام کنم. گاهی با یکی از همکارانم که مسلمان بود، صحبت می‌کردم، حرف‌های او کمی مرا آرام می‌کرد، ما از نظر اعتقادی با هم تفاوت داشتیم، او هر گوشتی را نمی‌خورد، مشروبات مصرف نمی‌کرد، و گاهی سخنانی می‌گفت که برای من عجیب بود. چون اهل مطالعه بودم و به مطالعه علاقه داشتم، تصمیم گرفتم، در رابطه با اسلام تحقیق کنم. با راهنمایی دوستم عثمان، شروع به مطالعه در رابطه با اسلام کردم.
روزی عثمان به من گفت: توماس! من چند ماه دیگر عازم مصر هستم، تا با پدر و مادرم، دیدار داشته باشم، اگر مایل هستی، با من به مصر بیا، تا با اسلام بیشتر آشنا شوی! سخن عثمان، تلنگری شد برای آشنایی بیشتر من با اسلام؛ از پیشنهاد عثمان استقبال کرده و پذیرفتم تا با او به مصر بروم. بالاخره موعد مقرر فرا رسید و با پروازی به مصر رفتیم. من که تاکنون به مصر نرفته بودم، مناظر بسیار جالب و زیبایی را مشاهده می‌کردم، ولی بیشتر از آن دوست داشتم، تا در رابطه با اسلام بیشتر بدانم.
روزی به همراه عثمان، به نزد یکی از بستگانش به نام شیخ محمود مصطفی، که از شیوخ الازهر بود، رفتیم. از او خواستم تا مقداری در رابطه با اسلام برایم سخن بگوید.
شیخ محمود مصطفی: اسلام کامل‌ترین دین و شریعت است، که توسط حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) به مردم ابلاغ شد. نام کتاب حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) قرآن است که معجزه او نیز محسوب می‌شود، زیرا تاکنون هیچ‌کس نتوانسته است، مانند آن را بیاورد. دین اسلام به چهار مذهب تقسیم می‌شود، مذهب حنفی، شافعی، مالکی و حنبلی، که مسلمانان پیرو یکی از این مذاهب اربعه هستند و به کسانی‌که مقلّد و پیرو آن مذاهب هستند، حنفی یا شافعی یا مالکی و یا حنبلی اطلاق می‌شود.
توماس: اگر ممکن است، مقداری در رابطه با مذاهب اربعه بیشتر توضیح دهید؟
شیخ محمود مصطفی: مذاهب اربعه بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) به‌وجود آمده‌اند. مذهب ابوحنیفه، بعد وفات ابوحنیفه، در سال 150 قمری، به‌وجود آمده؛ مالک هم در سال 179 قمری از دنیا رفته و فرقه مالکی در قرن دوم به‌وجود آمده؛ رحلت شافعی هم سال 204 هجری بوده که مذهب شافعی در قرن سوم و مذهب حنبلی هم پس از آن، به‌وجود آمده و احمد بن حنبل در سال 241 قمری وفات یافت[1]، و همه مسلمانان از یکی از این مذاهب فقهی اربعه، تقلید می‌کنند.
توماس: آیا این مذاهب اربعه با هم اختلاف نظر دارند؟ یا با یکدیگر هم‌عقیده هستند؟
شیخ محمود مصطفی: در خیلی از مسائل فقهی، با یکدیگر اختلاف نظر دارند، و به‌خاطر این اختلاف نظر است که باید مردم از یکی از مذاهب تقلید کنند، تا اعمال عبادی‌شان بر طبق نظر آنان باشد و الا بدون تقلید، اعمال عبادی آنان درست نیست.
توماس: چگونه  شما ادعا می‌کنید، اسلام دین کامل است، در حالی‌که این همه اختلاف در آن وجود دارد، مگر پیامبر شما، بعد از خود کسی را معرفی نکرد، تا از او تبعیت کنید، تا گرفتار اختلاف نشوید!؟ اصلاً آیا سزاوار نیست که شما مسلمانان، به‌جای این‌که خودتان را حنفی، مالکی، شافعی یا حنبلی بنامید، خودتان را محمدیه بنامید!؟ آیا شما که پیرو اسلام و حضرت محمد هستید، بهتر نبود نام محمدیه را برای خود انتخاب می‌کردید؟
شیخ محمود مصطفی: درست است که ما به یکی از این مذاهب قائل هستیم، ولی در حقیقت محمّدی و مسلمان هستیم.
توماس: اگر همه‌ی شما مسلمانان، پیرو یک خط فکری هستید، پس چرا این همه اختلاف در بین مذاهب؟ تا جایی‌که به قول خودتان گاهی برخی از مذاهب، پیروان دیگر مذاهب را تکفیر می‌کنند.
شیخ محمود مصطفی: علتش این است که بین ائمه اربعه و پیامبر (صلی الله علیه و آله) مدت زمان زیادی فاصله شده است، از این‌رو روایات و نقل‌ها مختلف شده، در نتیجه اختلاف‌ها شکل گرفته است.
توماس: یعنی در بین شما مذاهب، هیچ مذهبی نیست، که متصل به عصر صحابه و خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) باشند، تا سخنان پیامبر (صلی الله علیه و آله) را بدون واسطه نقل کرده باشد.
شیخ محمود مصطفی: یک مذهب دیگری هم هست به نام «جعفریه» یا «اثنی عشریه» که قائل به امامت اهل بیت هستند. آن‌ها اگر چه متصل به عصر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و صحابه هستند، ولی عده‌ای گمراه هستند که خودشان و خیلی از افراد را گمراه کرده‌اند.
توماس: می‌شود مقداری بیشتر در رابطه با مذهب جعفری برایم سخن بگویید؟ گویا این‌ها از این جهت که نزدیک به عصر پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند، از مذاهب اربعه، اولی‌تر و مقدم‌تر هستند.
شیخ محمود مصطفی: به شما گفتم، آن‌ها فرقه‌ای ضاله هستند و در گمراهی به‌سر می‌برند، من دیگر دیرم شده است، باید بروم!
شیخ محمود مصطفی خداحافظی کرد و رفت، من و دوستم عثمان نیز خارج شدیم، به عثمان گفتم: چرا شیخ محمود پاسخی به من نداد؟ گویا از سخن من ناراحت شد!
عثمان: معلوم است که ناراحت می‌شود، تو از چیزی سخن گفتی، که با مذاق او خوش نیامد. تو مذهب جعفری را از مذاهب دیگر برتر دانستی و او از این سخن ناراحت شد.
توماس: من می‌خواهم مسلمان شوم، آیا به‌نظر تو باید بدون تحقیق، یکی از مذاهب اربعه را بپذیرم، در حالی‌که عقل حکم می‌کند، در رابطه با همه‌ی مذاهب اسلامی جستجو کنم. خصوصاً آن‌که به نظر می‌رسد، مذهب جعفری چون نزدیک به عصر پیامبر بوده، سزاوار برتری است.
برای دریافت ادامه داستان کلیک کنید.[2]

پی‌نوشت:

[1]. امام ابو حنيفه (80- 150) كه نعمان بن ثابت بن زوطى بن ماه نام داشت و كنيه او ابو حنيفه بود و معروف به امام اعظم است فقيهى ايرانى الأصل بود.
امام مالك (95- 179 ه) كه او را امام المدينه گويند فقيهى عربى الاصل بود و مالك بن انس اصبحى نام داشت كتاب معروف مالك «الموطأ» نام دارد كه در باره حديث است.
امام شافعى (150- 204 ه) نام او محمد بن ادريس شافعى و فقيهى عربى و قرشى الأصل است در غزّه تولد يافت و در مصر درگذشت.
امام احمد بن حنبل (164- 241 ه) نام او ابو عبد اللَّه احمد حنبل و مؤسس چهارمين مذهب سنت و جماعت است در بغداد زائيده شد و به همان شهر درگذشت.
[2]. برای دریافت قسمت دوم داستان با عنوان «توماس؛ در جستجوی تشیّع» کلیک کنید.

نویسنده: مجتبی محیطی