علمای اسلام برای تکفیر شخص مسلمان شرایط و موانعی را قرار داده‌اند و به سادگی حکم به تکفیر شخصی نمی‌دهند. از جمله شرایطی که علماء در تکفیر یک فرد لحاظ کرده‌اند، انکار امر ضروری از دین مانند (انکار خدا و یا انکار رسول خدا) است اما به این نکته توجه کرده‌اند در صورتی می توان آن فرد را تکفیر کرد که مانعی از تکفیر وی وجود نداشته باشد. از جمله موانع تکفیر، جهل است. به همین علت علما گفته‌اند اگر کسی از روی جهل، کاری انجام دهد و یا سخنی بگوید که به انکار امر ضروری از دین برگردد، تکفیر نمی‌شود.

اما در این بین، سلفیان جهادی تکفیری در قواعد تکفیر افراط کرده و جهل را مانع تکفیر نمی‌دانند. ایشان خود دو دسته‌اند عده‌ای از ایشان به طور کلی جهل را مانع تکفیر ندانسته و در هر شرایطی شخص جاهل را تکفیر می‌کنند. اما برخی دیگر، جهل را مانع تکفیر دانسته، ولی معتقدند در عصر حاضر و با گسترش علوم اسلامی، نباید مسلمانی یافت شود که نسبت به امور آشکار دینی جاهل باشد، در این صورت شخص جاهل معذور نیست و مورد تکفیر قرار می‌گیرد.[1]اما علمای اسلام با این تفکر به مخالفت پرداخته و کتاب‌های زیادی در نقد و بررسی این اندیشه نوشته‌اند.[2]

پی‌نوشت:

[1]. ابو مصعب سوری، دعوه المقاومه الاسلامیه العالمیه، ص686، بی‌تا، بی‌نا.
[2]. برخی از کتاب های نوشته شده در موضوع عذر  به جهل از قرار زیر است: العذر بالجهل عقیده السلف (نویسنده: شریف محمد فواد لفراع)؛ العذر بالجهل و الرد علی بدعه التکفیر (نویسنده: احمد فرید)؛ قضیه العذر بالجهل الاسس و المفاهیم (بدران ریاض سید احمد)؛ سعه رحمه رب العالمین (نویسنده: السید بن سعد الدین الغباشی)؛ العذر بالجهل و قیام الحجه (نویسنده: ابو بصیر الطرطوسی)؛ من ادله العذر بالجهل (نویسنده ابراهیم فوزی)