پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تاریخ ایران، دو رو دارد. دو روی یک سکه... یک روی آن افتخارات و نقاط روشنی است که نه تنها برای ایرانیان امروز، بلکه برای جامعه بشری قابل احترام است. روی دیگر آن، نقاطی تاریک که باید از آن عبرت گرفت. آنچه در ادامه می‌آید، حکایتی تاریخی است که اگر به دیده عبرت به آن نگاه شود، راهگشای آینده خواهد بود.
در سال سیزدهم حکومت امپراتور روم؛ ژوستینین،[1] خسرو انوشیروان رسماً پیمان صلح را نقض نموده؛ به خاک روم تجاوز کرد.[2] وی و سپاهیانش به شهر سورا،[3] واقع در ساحل فرات رسيدند. شهر را محاصره و پس از مدتی به حصارهاى شهر حمله کردند. مردم شهر سورا از کیان خود دفاع کردند. اما بسیاری از نیروهای مدافع شهر، به دست ارتش ساسانی کشته شدند. لذا روميان با ناامیدی تصمیم گرفتند که تسليم شوند. اين بود كه فرداى آن روز اُسُقف شهر (روحانی مسیحی) را نزد انوشیروان فرستادند تا امان بخواهد. اسقف خود را در حضور انوشیروان به خاک انداخت و گريه ‏كنان درخواست نمود كه به مردم بينوا رحم کند. لیکن انوشیروان نسبت به مردم اين شهر بسیار خشمگين بود. چون آنان در مقابل سپاه ساسانی مقاومت کرده بودند! با این وجود انوشیروان خشم خويش را پنهان ساخت و مصمم گرديد مردم آن شهر را كيفرى شديد دهد تا سایر شهرهای رومی از او بترسند و بى ‏چون و چرا تسليم شوند. از اين رو تقاضای این اسقف را پذیرفت و به مردم شهر امان داد. در نتیجه سپاهیان ساسانی توانستند با حیله وارد شهر گردند. در حالی که مردم سورا تصور نمی کردند که انوشیروان قصد خیانت دارد. پس از ورود انوشیروان به شهر، وی از غايت خشمى كه داشت فرمان به غارت خانه‌‏ها و اموال مردم داد و گروه بسيارى از مردم را به قتل رساند و ديگران را اسير نمود و سپس شهر را به آتش کشید و در اندک مدتى بخش عظیمی از آن را با خاك يكسان نمود.
در نهایت انوشیروان پس از قتل و جنایت فراوان، و به خاطر زن زيبایى به نام اوفميا كه وی از ميان اسیران برای خود برگزيده بود، از قتل عام دوازده هزار اسیر صرف نظر کرد و این اسیران را در ازای مبلغی به یکی از بزرگان رومی فروخت! گرچه بسیاری از این اسرا نیز در اثر صدمات جسمی و روحی ناشی از رفتار زشت ساسانیان کشته شدند و تنها اندکی از آنان باقی ماندند.[4] و البته سال ها بعد، انوشیروان یک بار دیگر به این ناحیه تازید و مابقی دارایی‌های مردم بی‌گناه را نیز غارت کرد![5] مشابه رفتارهای انوشیروان حتی در شاهنامه فردوسی نیز تأیید شده است.

پی‌نوشت:

[1]. به لاتین: Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus Augustus و به انگلیسی: Justinian
[2]. نگاه کنید به مقاله «پیمان شکنی های متعدّد انوشیروان در تازش به روم» 
[3]. sura 
[4]. پروكوپيوس، جنگ‏هاى ايران و روم‏، ترجمه: محمد سعيدى‏، انتشارات علمى و فرهنگى‏، تهران‏، چاپ چهارم ۱۳۸۲، ص 130-133
[5]. همان، ص 183-184