پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ چندی پیش کتاب امامة و النص نوشته فیصل نور از چاپ خارج شد؛ این کتاب سعی در اثبات تناقض گویی بین کلام علمای شیعه با سنت نبوی و کلام وحی، قرآن مجید را دارد، غافل از آن که با قرار دادن دو مطلب در کنار هم و برداشت دوگانگی از آن، تناقض ثابت نمی‌شود. به خصوص که وقتی این دو کلام متعلق به ائمه و علمای شیعه و قرآن و سنت نبوی باشد که همه نور واحد هستند، اول چیزی که در تناقض‌های ادعا شده نزد صاحبان اندیشه آشکار می‌شود توهم و پندار غلط بیننده تناقض است.
در طول تاریخ نیز وجود این تاریکی اندیشه سبب شد تا حقانیت امیرالمومنین (علیه السلام) برای گروهی در هاله‌ای از ابهام و تردید فرو رود و در تناقضی آشکار پی به حقانیت یکی به صورت مطلق و محض نبرند و حق را دوگانه بپندارند و برای حق دوگانی قایل شوند همانطور که تاکنون چنین هستند.
در این نوشتار سعی شده است از عصمت ملائکه دفاع شود، به همین دلیل در ابتدای این تحقیق، تعاریف واژه عصمت مورد بررسی قرار گرفته و پس از آوردن نظرات علما در مورد عصمت و ملائکه و کاربرد آن در قرآن، چیستی عصمت ملائكه مورد بررسی قرار گرفته است و ازخود کلام و استدلال‌های علمای متکلم و فقیه و فیلسوف و عارف شیعه دلایلی برای عصمت ملائکه آورده شده است.[۱]
تهمت به روح الامین جبرئیل
از زمان‌های گذشته شیعه را متهم نموده‌اند که معتقد است جبرئیل در جریان وحی خیانت کرده و به جای آن که رسالت را به علی بن ابی طالب ابلاغ کند آن را بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ابلاغ نموده است. از این رو بعد از سلام نمازشان سه بار دست خود را بالا می‌برند و می‌گویند: (خان الامین)
ریشه اتهام
از آیات شریف قرآن و احادیثی که پیرامون آنها رسیده است روشن می‌شود که یهودیان معتقدند جبرئیل در ابلاغ رسالت خیانت نموده است زیرا خداوند به وی دستور داده بود نبوت را در دودمان اسرائیل قرار دهد لکن او بر خلاف فرمان خدا آن را در سلسله اسماعیل قرار داد. بنابراین گروه یهود جبرئیل را دشمن دانسته و جمله خان الأمین (جبرئیل خیانت نمود) را شعار خود قرار دادند و به همین خاطر قرآن در مقام انتقاد از آنان و اثبات بی پایگی سخنانشان جبرئیل را در آیه ذیل به عنوان فرشته امین و درست کار معرفی کرد:
«َنزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلَی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ [الشعرا/۱۹۳] روح امین جبرئیل قرآن را بر قلب تو نازل کرد تا از بیم دهندگان باشی.»
در آیه دیگر می‌فرماید:
«قُلْ مَنْ کَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَی قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَهُدًی وَبُشْرَی لِلْمُؤْمِنِینَ [بقره/۹۷] بگو: هر کس با جبرئیل دشمنی ورزد آن فرشته گرامی به اذن خدا قرآن را بر قلب تو نازل نمود.» بنابراین ریشه شعار خان الأمین از خرافات قوم یهود سرچشمه گرفته است و برخی از نویسندگان جاهل که با شیعه خصومت دیرینه دارند به طرح این سخن بر ضد شیعه پرداخته و ناجوانمردانه این اتهام را به شیعه نسبت می‌دهند.»
ابن تیمیه می‌گوید: یهود در صدد وارد کردن نقص و عیب بر جبرئیل برآمده و او را از بین ملائکه دشمن خود می‌دانند همانگونه که رافضه می گویند: جبرئیل به اشتباه وحی را بر محمد نازل کرده است... [2]
اعتقاد شیعة به نبوت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)- شیعه معتقد به نبوت حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) بوده و آن را رکنی از ارکان دین اسلام می‌داند.
شیخ طوسی (رحمه الله) می‌گوید[3] محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم (صلی الله علیه وآله) پیامبر این امت و رسول خدا است به این دلیل که او ادعای نبوت کرده است و معجزه‌هایی به دست او انجام شده است مثل قرآن (که معجزه جاوید است) پس او حقا پیامبر است.
علامه حلی (رحمة الله علیه) می‌گوید: و ظهور معجزه قرآن و معجزه‌های دیگر غیر از قرآن همراه با دعوت به دین پیامبر ما حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) دلالت بر نبوت آن حضرت دارد. [4]
وجوب شهادتین در نماز
شیعه در تشهد نماز، شهادتین را از واجبات نماز می‌داند که تعمد در ترک آن موجب بطلان نماز است. چگونه ممکن است که در یک قسمت از نماز شهادت به نبوت رسول الله بدهد و در قسمتی دیگر ادعای خیانت جبرئیل در رساندن وحی به پیامبر را داشته باشد در حالیکه این دو در تضاد با یکدیگر هستند.
فتاوای فقهای شیعه در طول تاریخ و عمل شیعیان در سراسر جهان بهترین گواه این سخن و روشن‌ترین دلیل بر اتهامات وهابی است.
شیخ مفید (رحمة الله علیه) می‌فرماید:
«أدنی ما یجزی فی التشهد أن یقول المصلی: " أشهد أن لا إله إلا الله، وأشهد أن محمدا (صلی الله علیه وآله) عبده ورسوله ". [5] کمترین چیزی که در تشهد کفایت می‌کند این است که نمازگزار بگوید: اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمدا (صلی الله علیه و آله) عبده و رسوله.»
شیخ طوسی (رحمة الله علیه) می‌فرماید [6] و کمترین چیزی که در تشهد لازم است بگوید این است که چهار چیز را بگوید: دو شهادت گواهی دادن و درود فرستادن بر پیامبر محمد و آل پیامبر و دقیق آن این است که بگوید:‌ شهادت می‌دهم که خدایی جز الله وجود ندارد او یکتا است و شریکی ندارد و شهادت می‌دهم که محمد بنده او و فرستاده اوست خدایا بر حضرت محمد و آل او صلوات بفرست.
صحاب جواهر می‌فرماید: واجب هفتم تشهد است و آن از نظر لغت بر وزن تفعل است و از گواهی دادن شهادة گرفته شده است و آن خبر قطعی است و شرعاً همانگونه که در جامع المقاصد آمده است شهادت به یگانگی خدا و رسالت پیامبر و درود فرستادن بر پیامبر (صلی الله علیه وآله و سلم) است. [7]
همه مراجع عظام تقلید در عصر حاضر نیز در رساله توضیح المسائل خود تشهد را ذکر کرده‌اند
مساله ۱۱۰۰ – در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهور و عصر و عشا باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهد بخواند یعنی بگوید:
اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله الله صل علی محمد و آل محمد. شهادت می‌دهم که خدائی سزاوار پرستش نیست مگر خدائی که یگانه است و شریک ندارد و شهادت می‌دهم که محمد صلی الله علیه و آله بنده خدا و فرستاده او است خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد.
رساله توضیح المسائل مراجع عظام تقلید حضرات آیات عظام خوئی،‌ خمینی،‌ گلپایگانی سیستانی،‌ فاضل لنکرانی،‌ بهجت، تبریزی،‌ صافی گلپایگانی احکام نماز واجبات نماز.
و به همین مضمون در کتاب‌های دیگر فقهی باب تشهد وارد شده است و معلوم است که شیعه اعتقاد خود به رسالت و نبوت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) را در تشهد نماز اقرار می‌کند و این مسئله نزد علمای شیعه اجماعی است.
اعتقاد شیعه به عصمت ملائکه
شیعه معتقد به عصمت جبرئیل امین و دیگر ملائکه است و اگر به اعتقاد شیعه جبرئیل در نزول وحی خیانت کرده است هیچ‌گاه تصریح به عصمت او نمی‌کرد.
شیخ مفید (رحمة الله علیه) می‌فرماید: «فجمیع المؤمنین من الملائکة والنبیین والأئمة معصومون لأنهم متمسکون بطاعة الله تعالی [8] پس همه مؤمنین از ملائکه و پیامبران و ائمه معصوم هستند به خاطر اینکه اینها متمسک به طاعت خدای متعال هستند.»
شیخ صدوق (رحمه الله) می‌فرماید: [9] اعتقاد ما این است که انبیاء و مرسلین و ائمه و ملائکه که درود خدا بر آنها باد، معصوم هستند و از هرگونه آلودگی پاک هستند و آنها گناه مرتکب نمی‌شوند نه گناه صغیره و نه گناه کبیره و آنچه خدا به آنها امر کند نافرمانی نمی‌کنند و هر آنچه امر کند انجام می‌دهند. [9]
احترام ویژه شیعه به جبرئیل
علمای شیعه در طول تاریخ نسب به تعظیم جبرئیل به عنوان امین وحی الهی و فرشته‌ای مقرب تأکید فراوان داشتند.
علامه طبرسی (رحمه الله) مفسر بزرگ قرآن در تفسیر آیه می‌فرماید
«نزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ [10] یقول: یعنی جبرئیل (علیه السلام)»
«و هو امین وحی الله لا یغیره و لا یبدله. [11] می‌گوید یعنی روح الامین یعنی جبرئیل و او امانتدار وحی الهی است که نه در آن تغییری ایجاد می‌کند و نه آن را تبدیل می‌کند.»
علامه طباطبایى (رحمه الله) نیز در تفسیر آیه می‌فرماید: مراد از روح الامین همان جبرئیل فرشته وحی است. و با کلمه (روح الامین) وصف شده است به خاطر دلالت بر مصونیت او از خطا در انجام وظیفه‌اش از جانب خدای متعال بر پیامبرش (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌باشد، او چیزی از کلام خدا را به صورت عمد یا سهو یا فراموشی تغییر نمی‌دهد همانگونه که توصیف او در آیه دیگری به قدس اشاره به همین مطلب دارد. [12]
«قال عمر بن الخطّاب: انّ اللّه خلق ملائکة من نور وجه علیّ بن أبی طالب. [13] گفت عمر بن خطاب: همانا خداوند ملائکه را از نور وجه علی بن ابی‌طالب خلق کرد.»
«قال: أخبرنی سیّد الحفاظ أبو منصور شهردار بن شیرویه بن شهردار الدّیلمیّ الهمدانی فیما کتب إلیّ من همدان، أخبرنی أبو الفتح عبدوس بن عبد اللّه بن عبدوس الهمدانی کتابة، أخبرنی الشیخ الخطیب أبو الحسن صاعد بن محمّد بن الغیاث الدامغانی به دامغان، حدّثنی أبو یحیی محمّد بن عبد العزیز الشیطبانی، حدّثنا أبو بکر القرشیّ، حدّثنی أبو سعید الحسن بن علیّ بن زکریا، حدّثنی هدبة بن خالد القیسیّ عن حماد بن ثابت البنانی، عن عبید بن عمر اللیثی عن عثمان بن عفّان، قال: قال عمر بن الخطّاب: انّ اللّه خلق ملائکة من نور وجه علیّ بن أبی طالب. [14] گفت عمر بن خطاب: همانا خدا ملائکه را از نور وجه علی بن ابی طالب خلق کرد»
با توجه به این گفتار بزرگان علمای شیعه، و صحابه پیغمبر آیا انصاف است شیعه را دشمن جبرئیل امین قلمداد کرد و چنین تهمتی را بر آنان روا داشت؟ آیا ملائکه خلق شده به نور وجه علی بن ابی‌طالب را شیعه معصیت کار می‌داند؟

تهیه و تنظیم: *حجه الاسلام محمد صادق محسن زاده*

پی‌نوشت:
[۱]. برای مطالعه بیشتر به مقالات مقصر در جنگ جمل کیست، علی یا عایشه؟ و اگر در زمان جنگ صفین یا جمل بودید، کدام طرف را انتخاب می‌کردید؟ و تکثرگرایی و پلورالیسم در اندیشه قائلین به تصویب و تکثر گرایی با جمع بین خلفای سه گانه و رابطه تکثرگرایی و عدم عقلانیت پذیری اهل سنت مراجعه فرمائید و برای دیدن فهرست مقاله  کلیک کنید تا به آدرس شیعه به عصمت ملایکه معتقد است بروید.

[2]. منهاج السنة النبویه ج۱ ص۶ ۸.
[3]. الرسائل العشر ص ۹۶ مسائل کلامیة باب النبوة و الامامة و المعاد.
[4]. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (تحقیق سبحانی) ص ۱۶۹.
[5].  المقنعه شیخ مفید ص ۱۴۳ .
[6]. الرسائل العشر شیخ طوسی ص ۱۴۸ .
[7]. جواهر الاحکام شیخ جواهری ج ۱۰ ص ۲۴۶.
[8]. اوائل المقالات شیخ مفید ص ۱۳۵ .
[9]. الاعتقادات فی دین الامامیة باب الاعتقاد فی العصمة ص۹۶.
[10]. مجمع البیان ج ۷ ص  ۳۵۳
[11]. المیزان ج ۱۵ ص ۳۱۶.
[12]. منهم العلامة المذكور في «المناقب» (ص ۲۳۰ ط تبريز).
[13]. احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج‏۶، ص:116