دکتر عبدالحسین زرینکوب، در سال 1348 خورشیدی (9 سال پیش از انقلاب اسلامی) در پاسخ به یاوه‌گویی‌های باستان‌گرایان، دفاعیه‌ای تحت عنوان "کارنامه اسلام" نوشتند که شامل مجموعه مقالات و به صورت یک جلد کتاب به طبع رسیده و بارها -چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب- تجدید چاپ شده است. فصل 13 این کتاب، به موضوع «فيزيك، شيمى و فنون صناعت» پرداخته و دفاعی صریح و روشن از جامعه مسلمین ارائه کرده است. در ادامه بخش‌هایی از این نوشتار را مرور می‌کنیم:

- «مسلمين در صنعت، كارهايى انجام دادند كه بعدها در دست‏ غربی‌ها كاملتر شد. انواع ساعت‌هاى آبى لااقل از عهد هارون الرشيد نزد مسلمين رواج داشت. آسياى بادى قرن‌ها قبل ازآنكه در اروپا به وجود آيد در ممالك شرق اسلامى معمول بود و مسعودى ‏و اصطخرى در وصف سيستان از آن سخن گفته‏‌اند.»

- «تاثير مساعى كيمياگران اسلامى هم‏ در توسعه و تكميل علم شيمى قابل ملاحظه است. كيمياگران اسلامى در صنعت ‏خويش و فنون مربوط بدان كارهاى مهم انجام دادند. پيشرو كيمياگران اسلام جابر بن حيان بود -كه اروپا وى را به نام Geber مى‏‌شناخت و بعدها عنوان پدر شيمى هم به او داد. جابر ظاهرا يك شيعه كوفى بوده است. پدرش حيان هم دركوفه عطار بود و گويند در عهد اموى به عنوان تشيع اعدام‏ شد. خود جابر يك چند احتمالا با امام جعفر صادق (ع) مربوط بوده و گويند از آن‏ حضرت نيز استفاده كرده است. جابر پدر كيمياى قرون وسطى ‏و شيمى امروز جهان است. جابر غير از دستور تهيه بعضى مواد و تركيبات شيميائى، در باب روش‌هاى مربوط به مطالعات شيمى، نظريات‏ قابل ملاحظه دارد. همچنين مساله احتراق (اكسيداسيون) و مساله احياء كردن (ردوكسيون) را به بيان علمى درآورد. رازى -كه وارث تعليم وى محسوب مى‏‌شد- نيز در كيميا، تحقيقات ‏مهم انجام داد و همچنين در اعمال شيميائى.»

- «به هر حال مسلمين در ضمن ‏اعمال شيميائى خويش بعضى مواد تازه كه بر يونانی‌ها مجهول بود به دست آوردند، به علاوه در بعضى موارد اشتباهات يونانی‌ها را هم در شيمى اصلاح كردند. اگر چه نه باروت را مسلمين اختراع كردند نه قطب نما را ليكن اين هر دو را اروپا از مسلمين‏ اخذ كرد».

- «مسلمين در استخراج معادن، در ساختن رنگ، در آب دادن‏ فولاد، در تهيه چرم و كاغذ و در ساختن اسلحه طى قرن‌هاى دراز تفوّق ‏خود را بر دنياى غرب حفظ كردند. استعمال آنچه در صنعت‏ ساعت، رقاص مى‌‏خوانند ظاهرا از اختراع مسلمين است. هر چند آن ساعت كه خليفه هارون الرشيد جهت‏ شارلمانى امپراطور فرانك هديه فرستاد نوعى ساعت آبى بود اما شرحى كه ابن جبير اندلسى در باب ساعت ‏بالاى مدخل جامع دمشق بيان‏ مى‏‌كند حاكى است از تكامل نسبى مسلمين در ساختن ساعت‌هاى‏ لنگردار.»

- «عباس بن فرناس قرطبى در قرن نهم ميلادى يك نوع ساعت‏ ساخت كه تعبيه‏‌اى پيچيده داشت. به علاوه، يك دستگاه پرواز اختراع‏ كرد كه قرن‌ها قبل از شروع تجربه اروپائی‌ها قسمتى ازين رؤياى قديم‏ انسان را تحقق مى‏‌داد. قسمتى از پيشرفت‌هاى مسلمين در علوم مربوط به ‏مكانيك نيز -مثل صنايع ناشى از توسعه علم شيمى- مصارف نظامى‏ يافت و متاسفانه هنوز هم كه عصر اتم خوانده مى‌‏شود اين تيغ برّان علم‏ را از دست زنگى مست نمى‏‌توان باز گرفت.»

منبع: کتاب کارنامه اسلام، دکتر عبدالحسین زرینکوب، فصل 13.